تئاتر امروز- شماره ۱- گروه تئاتر اگزیت تابستان ۱۴۰۰

جدا از تغییر مناسبات اقتصادي،‏ تصویب مقررات حمایتی در قالب قانون کار
در کشورهاست؛ چرا که خصلت حمایتی صنف به نوعی شامل خود واحد
صنفی می شد و در رابطه ي استخدامی میان استاد و شاگرد،‏ به طور مشخص
حمایتی از شاگرد در مقابل استاد/کارفرما وجود نداشت.‏ اما نوع
تغییرشکل یافته ي صنف در برخی کشورها همچنان وجود دارد.‏ اشکال
دگرگونِ‏ به جا مانده از اصناف قدیم،‏ یا انجمن هاي خصوصی هستند که افراد
یک حرفه به صورت داوطبانه در آن عضو می شوند و یا در موارد دیگري که
عنوان صنف [Gulid] در عنوان یک سازمان به کار می رود،‏ در واقع
سازمان هایی هستند که به نوعی همان کارکرد سندیکا را دارد.‏ اما دو کارکرد
عمده ي صنف یعنی قاعده مندسازي حرفه و نقش حمایتی آن پابرجاست که
اولی را نهادها و سازمان هاي مربوطه برعهده دارند و دیگري را سندیکاها.‏
برجسته ترین نمونه اي که امروز کارکرد آن بیشترین مشابهت را با اصناف
قدیم دارد و یا در کشورهایی که سیستم صنفی در آنها وجود داشته،‏
ساختارشان را کمابیش حفظ کرده اند،‏ کانون هاي وکلاي دادگستري است که
نمونه ي آن در کشور ما نیز وجود دارد.‏ نظام مهندسی،‏ نظام پزشکی،‏ نظام
پرستاري،‏ کانون سردفتران و دفتریاران و سازمان هاي مشابه،‏ همگی
نهادهایی هستند که امروز،‏ نقش نظارتی و قاعده مندسازي حرفه اي را ایفا
می کنند و کمابیش نقش حمایتی را نیز دارا هستند.‏ علت وجود این نهادها
در وهله ي اول،‏ ماهیت ویژه ي این حرفه ها است که نیازمند نظارت دقیق و
مقررات ویژه و نظام مختص خود هستند.‏ این نهادها از نظر ساختاري و
ماهیتی با معناي کلاسیک صنف مطابقت دارند.‏ این موضوع را نیز باید افزود
که به نظر نمی رسد عضویت در این نهادها منافاتی با عضویت در سندیکایی
مرتبط با همین شغل داشته باشد،‏ چنان که از مفهوم تبصره ي 2 ماده ي 14
آیین نامه ي چگونگی تشکیل انجمن هاي صنفی که وزارت کار را موظف به
نظارت بر اساسنامه ها جهت عدم مغایرت و تداخل با نظام هاي صنفی همچون
کانون وکلا،‏ نظام پزشکی و…‏ می کند،‏ نیز می توان همین امر را استنباط کرد.‏
حال به این پرسش می پردازیم که طبق قوانین امروز ایران صنف چیست؟ در
قانون نظام صنفی کشور ‏(مصوب 1382 با تغییرات جزئی نسبت به قانون
سال 1350) صنف چنین تعریف شده است:‏ ‏«آن گروه از افراد صنفی که
طبیعت فعالیت آنان از یک نوع باشد،‏ تشکیل یک صنف را می دهند.‏ صنوف
مشمول این قانون،‏ با توجه به نوع فعالیت آنها به چهار گروه تولیدي،‏ خدمات
فنی،‏ توزیعی یا خدماتی تقسیم می شوند.»‏ و فرد صنفی ‏«هر شخص حقیقی
آنچه سندیکا را
برجسته و مهم
می سازد،‏ قدرت
برآمده از اراده ي
جمعیِ‏ مستقل
است.‏
شماره یکم
تابستان 1400
13