تئاتر امروز- شماره ۱- گروه تئاتر اگزیت تابستان ۱۴۰۰

امروز
هزار راه نرفته
نقدي بر تشکل هاي صنفی
امروز تئاتر ایران
مهرداد خامنه اي
با سپاس از همکاري خانم
شیرین میرزانژاد ‏(حقوق دان)‏ در
نگارش این مقاله
مزایاي شکل گیري تشکل هاي صنفی بر هیچ کس پوشیده نیست.‏ امروز
●
در بیشتر نقاط جهان حرفه هاي گوناگون تشکل صنفی مختص خود را
دارند.‏ این تشکل ها در راستاي بهبود شرایط شغلی اعضاي خود تلاش
می کنند و برخی از این تشکل ها کارنامه ي درخشانی از دستاوردهاي صنفی
دارند که می تواند براي دیگرانی که در ابتدا یا میانه ي این مسیر قرار دارند،‏
الگو قرار گرفته و تجربیات شان مورد استفاده قرار گیرد.‏ تئاتر هم از این امر
مستثنی نیست.‏ نخستین تشکل هاي صنفی
تئاتر در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیست
میلادي در جهان شکل گرفته اند و بسیاري
از آنها با پشت سر گذاشتن فراز و نشیب ها و
تحولات بسیار،‏ امروز همچنان با قدرت به
فعالیت خود ادامه می دهند.‏ اما در کشور ما
جز تجربیات پراکنده در برهه هایی از تاریخ،‏
اثري از چنین فعالیت هایی در عرصه ي تئاتر
دیده نمی شود.‏ از سویی صاحبان مشاغل
تئاتري در ایران به دلیل ابهام وضعیت آن
در قانون کار،‏ از ثبات و امنیت شغلی برخوردار
نیستند.‏ در واقع جز در دورانی در رژیم گذشته که گروهی از هنرمندان تئاتر
در استخدام ‏(و البته تحت کنترل)‏ نهادهاي دولتی همچون اداره ي تئاتر
بودند،‏ هنرمندان و کارکنان تئاتر همواره از کمترین میزان امنیت شغلی
برخوردار بوده اند.‏ وقتی از امنیت شغلی صحبت می کنیم،‏ منظور مجموعه ي
عواملی است که اساس و کیفیت اشتغال فرد را تضمین می کند.‏ بخشی از این
عوامل بر عهده ي دولت هاست،‏ بخشی دیگر بر عهده ي کارفرما و در نهایت
سندیکا است که از منافع آنها در مقابل کارفرما یا دولت ها دفاع می کند.‏
سندیکا اهرم و ابزاري است براي بهبود شرایط کار؛ تا از یک طرف دولت و
قانونگذار را مجاب کند که حقوق افراد را قانونی کرده و به رسمیت بشمارد و
از سوي دیگر در مقابل کارفرما با قدرت جمعی خود پشتیبان اعضایش باشد.‏
آنچه مسلم است این است که جاي خالی نظامی حمایتی و سامان یافته و
متشکل در هر دو سو حس می شود خصوصاً‏ با شیوع بیماري کووید‎19‎ و
شماره یکم 6
تابستان 1400