KATALOG_m_zmaina alka.indd - Centrum Sztuki Współczesnej - Art ...

1. Reguły gry
Praca meksykańskiego artysty Gustavo Artigasa
The Rules of the Game (Reguły gry)
polegała na jednoczesnym rozegraniu dwóch
rozgrywek w tym samym miejscu i w tym
samym czasie. Na jednym boisku spotkały
się dwie drużyny z San Diego grające
w koszykówkę i dwie meksykańskie drużyny
z Tijuany rozgrywające mecz piłki nożnej.
Mecz odbył się w sali gimnastycznej liceum
na pograniczu amerykańsko-meksykańskim
w październiku 2000 roku 1 . Nałożenie na
siebie rozgrywek w obrębie jednego boiska
przeniosło uwagę z samego mechanizmu
reguł gry na rzecz społecznej dynamiki sytuacji
i kontekstu politycznego – walki o miejsce
w zagęszczonej przestrzeni, sposobów
wypracowania tożsamości, zdolności do
zbudowania siatki relacji, popisu umiejętności
i wreszcie doskonałości w symulowaniu walki
(terminologia wielu gier zaczerpnięta jest z militarnego
słownika, jak na przykład napastnik,
obrońca; układ monarchiczny zaś porządkuje
gry w karty). Z drugiej strony montaż dwóch
rozgrywek przesunął na dalszy plan zasady
rywalizacji i cel samej gry. Stał się nim raczej
proces nawiązywania relacji, wyrwanie widzów
z ukutych mechanizmów reagowania
i ułożenie sobie zasad współżycia w podwójnej
rzeczywistości. Tytułowe „reguły gry” wyabstrahowały
się z meczu i ujawniły się jako
zespół czynności i zasad, które wypracowujemy
na co dzień w procesie negocjacji.
Instrukcje gier dla początkujących i zaawansowanych,
jako punkt wyjścia wystawy Manual
CC, jest propozycją partycypacji widza
w procesie powstawania dzieła i przyjrzenia
się sposobom realizacji gier wymyślonych
przez artystów, ich konstrukcji oraz roli widza
jako współautora działania. Wystawa ma
miejsce przede wszystkim wtedy, kiedy jest
grana, kiedy dzieje się w akcji i kiedy widz
praktykuje karty z instrukcjami. Jakość danej
pracy zależy nie tylko od artysty, ale może
przede wszystkim od odbiorcy. Definiuje się
ona każdorazowo przez pojęcie grywalności,
czyli satysfakcji gracza z udziału w grze oraz
skuteczności strategii partycypacji, które
uruchamia. Strategie te (wykorzystywane
przez wielu artystów współczesnych nie
tylko w grach) zakładają niehierarchiczny
model współpracy pomiędzy graczem (widzem)
a grą (jej autorem). Dzięki potencjałowi
grywalności są one w stanie całkowicie
pochłonąć grającego, sytuując go w pewnej
ustanowionej przestrzeni o jednorazowym
porządku, powołując jednocześnie do życia
relacje społeczne, często całkowicie zaskakujące
i odmienne od logiki dnia codziennego,
jak wyżej wymieniona piętrowa rozgrywka
meksykańsko-amerykańska.
Johan Huizinga, holenderski historyk i teoretyk
kultury, w książce Homo ludens. Zabawa
jako źródło kultury wskazuje na centralną
rolę gier i zabaw w funkcjonowaniu kultury.
Analizując wątki ludyczne obecne w kulturze
pierwotnej, orientalnej i współczesnej zauważa,
że każda z nich wywodzi się z zabawy
w większym lub mniejszym stopniu. Huizinga
dowodzi, że zabawy i gry są impulsem
kulturotwórczym w kreowaniu społecznych
praktyk i instytucji, a także inspirują nowe
formy relacji społecznych 2 . Tezy Huizingi
bezpośrednio wpłynęły na powstanie ludologii
– nauki poświęconej badaniu gier i zabaw,
przede wszystkim tych wirtualnych. Ludologia
stara się pokazać różnicę pomiędzy tradycyjnymi
badaniami wytworów kultury opartymi
głównie na analizach przedstawienia a grą,
która jest nie tylko przedstawieniem, ale
i „dzianiem się”. Teoretycy ludologii przyjmują,
że tradycyjne badania literaturoznawcze czy
kulturoznawcze, odnosząc się do reprezentacji,
pomijają centralny dla gier wymiar
akcji – grywalność i partycypację. Nauka ta
powstała w odpowiedzi na wzrost znaczenia
i zainteresowania grami komputerowymi,
127