Korzenie Prusów. Stan i możliwości badań nad dziejami plemion ...

20 Wojciech Nowakowskiże najprostszym rozwiązaniem byłoby przyjęcie wersji, że termin ferrum oznaczałw tym przypadku nie tyle „żelazo”, co raczej „żelazną broń” i sygnalizowałbypo prostu specyficzny model uzbrojenia: najprawdopodobniej używaniejako podstawowej broni zaczepnej nie, jak w całym pozostałym Barbaricum,mieczy wzorowanych na rzymskich lub wręcz importowanych z Imperium,lecz toporków o wygiętych ostrzach 36 .Całkowicie poza zasięgiem analizy archeologicznej pozostaje natomiastprzekaz Tacyta, że Estiowie „najbardziej czczą Matkę Bogów”, której symbolembyły amulety w kształcie dzika 37 . Do tej pory nie znaleziono żadnychprzedmiotów tego kształtu lub z podobnym zdobieniem. Owa niezwykle interesującainformacja musi więc pozostać swego rodzaju ciekawostką, niemożliwądo wbudowania w obraz etnograficznej kultury Estiów.Problemem, który może się w pierwszej chwili wydać zaskakujący, jestteż kwestia zasięgu nazwy „Estiowie”. Wspomniane wyżej podkreślanie przezTacyta roli Estiów jako zbieraczy bursztynu, odsprzedających go Rzymianom,pozwala lokować ten lud na Półwyspie Sambijskim. Pozostaje jednakkwestią otwarta, czy „Estiowie” to tylko mieszkańcy Sambii, czy też etnonimten miał szerszy zasięg. Można przypuszczać, że dopuszczalne jest rozszerzaniego na całą ludność kultury archeologicznej – tzw. kultury Dollkeim-Kovrovo38 – zajmującej wówczas nie tylko Sambię, lecz także Natangięnad Zalewem Wiślanym oraz Nadrowię po obu brzegach Pregoły. Kultura tastanowiła jednorodny zespół o bogatym inwentarzu, zawierającym nie tylkoimporty, lecz także naśladownictwa wyrobów rzymskich. Szczególnie interesującyjest kobiecy pas, stanowiący imitację części stroju mieszkanekrzymskich prowincji naddunajskich: Noricum i Pannonii 39 . Elementy ubiorurzymskiego były wprawdzie naśladowane przez liczne ludy barbarzyńskie,był to jednak z reguły strój wojskowy – częste występowanie w kulturze Dollkeim-Kovrovoimitacji stroju kobiecego świadczy o pokojowych i niezwykleintensywnych kontaktach, nie ograniczających się do aspektów ekonomicznych,lecz obejmujących zapewne także czynności ceremonialne oraz – używającanachronicznego określenia – okazje towarzyskie.O ile rozciągnięcie nazwy „Estiowie” na ludność całej kultury Dollkeim--Kovrovo wydaje się być łatwo akceptowalne, to dyskusyjne jest już odno-——————36W. Nowakowski, Krieger ohne Schwerter – Die Bewaffnung der Aestii in der Römischen Kaiserzeit, w: Beiträgezu römischer und barbarischer Bewaffnung in den ersten vier nachchristlichen Jahrhunderten, red. C. v. Carnap-Bornheim, Veröffentlichung des Vorgeschichtlichen Seminars Marburg, Sonderbd. 8, Lublin–Marburg1994, s. 379–391.37„matrem deum veneratur. insigne superstitionis formas aprorum gestant” – Tacitus, Germania,45,2.38W. Nowakowski, Das Samland, s. 55–80.39J. Okulicz, Powiązania pobrzeża wschodniego Bałtyku, s. 191–198, ryc. 5–8.