Korzenie Prusów. Stan i możliwości badań nad dziejami plemion ...

Korzenie Prusów 31skiego bagna ofiarnego 78 i bałtyjskiego cmentarzyska 79 – leżących w niewielkiejodległości, w granicach tej samej miejscowości, w miejscowości Hammersdorf/Młoteczno,koło Braniewa, wskazuje wyraźnie, że było to powolneprzenikanie ludności bałtyjskiej na obszary opuszczane przez Germanów,połączone z okresami kohabitacji. W połowie VI w. Bałtowie dotarli już jednakbez wątpienia do terenów wokół jeziora Druzno i na wschodni skrajŻuław. Znaleziska z zakładanych na tym obszarze cmentarzysk bałtyjskichwskazują na dobrze rozwinięte kontakty ze Skandynawią 80 , być może przejętepo poprzednich, germańskich, mieszkańcach.Najbardziej intrygującym zjawiskiem archeologicznym w późnym okresiewędrówek ludów była jednak, bez wątpienia, tzw. grupa olsztyńska 81 . Jejpojawienie się w drugiej połowie V w. na obszarze pomiędzy górną Łynąa Krainą Wielkich Jezior wywołuje wrażenie eksplozji bogatych zespołówgrobowych (ryc. 7), zawierających importy i naśladownictwa przedmiotówwywodzących się z ówczesnych wiodących ośrodków germańskich – przedewszystkim z tzw. merowińskiej kultury cmentarzysk rzędowych nad Renemoraz z państwa Gepidów nad dolnym Dunajem. Tak dynamiczny proces powstawaniagrupy olsztyńskiej sprawiał, że właściwie zawsze wykluczanoewolucyjny charakter jej formowania, a przyjmowano, że był to rezultatmigracji – przy czym zakładano, że przybysze pochodzili z Bałkan i że bylioni Germanami lub kulturowo silnie zgermanizowanymi Bałtami 82 . Nie branoprzy tym pod uwagę faktu, na który już w 1938 r. zwracał uwagę C. Engel, żew drugiej połowie V w. bałkańscy Germanie byli już z reguły chrześcijanami——————78F. E. Peiser, Der Goldfund von Hammersdorf, Mannus 10, 1918 (1919), s. 92–96; M. Ebert, Neuewerbungendes Prussia-Museums, Sitzungsberichte der Altertumsgesellschaft Prussia 24, 1923, s. 154–172; H. Bott,Zur Datierung der Funde aus Hammersdorf (Ostpreussen), Jahrbuch des Römisch-Germanischen ZentralmuseumsMainz 23–24/3, 1976/1977 (1982), s. 139–153; por. najnowszą interpretację tego stanowiska– A. Bursche, Złote medaliony rzymskie w Barbaricum. Symbolika prestiżu i władzy społeczeństw barbarzyńskichu schyłku starożytności, Światowit Supplement Series A: Antiquity II, Warszawa 1998, s. 182–183.79W. Ziemlińska-Odojowa, Wstępne wyniki badań na wielokulturowym stanowisku w Młotecznie (gminaBraniewo), w: Archeologia bałtyjska, Olsztyn 1991, s. 100–119.80M. Pietrzak, Cmentarzysko pruskie z V–VII w. n.e. w Nowince, woj. Elbląg, Sprawozdania ArcheologiczneXXIX, 1977, s. 153–157, ryc. 4:b, 5:a–f, 6; W. Nowakowski, Retractatio: nie-wielbarskie znalezisko z cmentarzyskaw Jelonkach, woj. elbląskie, w: 20 lat archeologii w Masłomęczu. II: Goście, red. A. Kokowski, Lublin1998, s. 195–201; por. A. Nørgård Jørgensen, Kobbeå Grab 1 – ein reich ausgestattetes Grab der jüngerengermanischen Eisenzeit von Bornholm, Studien zur Sachsenforschung 7, 1991, s. 208–214, ryc. 981Na ten temat por.: R. Odoj, Wyniki badań grodziska z VI–VIII w. n.e. w Pasymiu, pow. Szczytno,a problemy kultury mazurskiej, Rocznik Olsztyński VII, 1968, s. 113–150; J. Okulicz, Pradzieje ziem pruskich...,s. 476–491; J. Kowalski, Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V–VIIw.). Zarys problematyki, Barbaricum 6, Warszawa 2000, s. 203–266; W. Nowakowski, Die Olsztyn-Gruppe(Masurgermanische Kultur) in der Völkerwanderungszeit. Das Problem ihrer chronologischen und territorialenGrenzen, w: Die spätrömische Kaiserzeit und die frühe Völkerwanderungszeit im Mittel- und Osteuropa, red. M. Mączyńska,T. Grabarczyk, Łódź 2000, s. 168–180.82Por. W. Gaerte, op. cit., s. 308–311; J. Kostrzewski, Zabytki przedhistoryczne Prus Wschodnich, Poznań1931, s. 17.