Korzenie Prusów. Stan i możliwości badań nad dziejami plemion ...

28 Wojciech Nowakowskiformami jak tzw. popielnice wanienkowe 69 . Zachodnia rubież kultury sudowskiejupodobniła się w ten sposób swym przebiegiem do zachodniej granicywczesnośredniowiecznej Jaćwięży.Opisywana ekspansja kultury sudowskiej – jak wcześniej wspomniano,nie można rozstrzygnąć, czy była to migracja, czy oddziaływania kulturowe– była najprawdopodobniej wynikiem kryzysu, który w drugiej połowie IIIi w IV w. ogarnął kulturę bogaczewską. Jego archeologicznie czytelnym ślademjest zmniejszenie się liczby stanowisk, spadek liczby grobów na cmentarzyskachoraz wyraźne zubożenie wyposażeń składanych pochówków.Obraz ten może w pewnej części być wynikiem stanu badań 70 , wydaje sięjednak, że w znacznej mierze oddaje rzeczywisty spadek liczby mieszkańcówdużej części Mazur. Ponieważ kryzys ten zbiega się z wyludnieniemzachodniej peryferii terytorium kultury wielbarskiej (tzw. strefa D), nie możnawykluczyć, że był on skutkiem migracji części Galindai na południe, razem zkolejnymi falami Gotów czy Gepidów, zmierzających nad Morze Czarne lubdolny Dunaj. Na macierzystym terytorium część pozostałej ludności bądźwycofała się ze wschodnich kresów pod naporem ludności kultury sudowskiej,bądź przyjęła model kulturowy swoich prężnych wschodnich sąsiadów.Opisane tu wydarzenia są hipotezami, konstruowanymi na podstawieanalizy materiałów archeologicznych; dlatego nie wiadomo nawet – co trzebakolejny raz przypomnieć – czy były to dynamiczne przesunięcia ludności,czy ewolucyjne procesy kulturowe bądź też powolne zmiany gospodarczelub osadnicze. Powodem tej niepewności jest milczenie pisarzy rzymskich,zajętych wówczas opisywaniem barbarzyńców szturmujących granice Imperiumoraz brak spisanej, własnej, „bałtyjskiej wersji historii”, czyli tego, costało się udziałem Gotów, przez ćwierć tysiąclecia sąsiadujących z Galindami.a) Theodoricus rex HaestisLudy bałtyjskie pojawiły się w literaturze antycznej ponownie właśniedzięki Gotom. Jednym z wysokich urzędników na dworze ostrogockich władcówItalii był bowiem Kasjodor, największy intelektualista świata łacińskiegow początkach VI w. 71 , dążący nie tylko do gromadzenia akademickiej wiedzyświata antycznego, lecz także do wzbogacenia jej o tradycję ludów——————69R. J. Prochowicz, Popielnice wanienkowate – analiza i próba interpretacji, Światowit II(XLIII), 2000,s. 202–209.70A. Bitner-Wróblewska, Early Migration Period in the Mazurian Lakeland – phantom or reality?, w: Diespätrömische Kaiserzeit und die frühe Völkerwanderungszeit im Mittel- und Osteuropa, red. M. Mączyńska,T. Grabaczyk, Łódź, s. 153–167.71A. Momigliano, Cassiodorus and Italian Culture of this Time, Proceedings of the British Academy 41,1955, s. 207–245.