(3)

Kitap Tanïtan Kitap (3)
Havada uçan bir ördeğe baktığında bir avcı, bir aşçı ya da bir şair aynı şeyi görmez. Çünkü Baudelaire
gibi sanatsal duyarlılık sahibi olan insanların gözleri bizimkilere benzemez. Bunun sırrını vermiştir şair
“Albatros” adlı şiirinde. Açık denizlerde, mavi göklerde hiç durmadan saatlerce uçabilen bu deniz
kuşları yere indiklerinde hantal ve komiktir. Uçarken erişilmez ve olağanüstü görünen kuş (sanatçı),
rızık peşinde yere indiğinde (kalabalığa karıştığında) acınacak duruma düşer. Baudelaire bu mısralarla
sanatçıların toplum tarafından anlaşılmadığını, yalnız kaldığını anlatır:
Bu mavilik kralları, beceriksiz ve mahcup,
Sarkıtırlar acınacak bir halde büyük beyaz kanatlarını
Yanlarında sürüklenen kürekler gibi.
…
Şair, fırtınada uçan ve yaya gülen,
Bu bulutlar kralı gibidir tıpkı,
Yeryüzüne sürülmüş yuhalar içinde,
Engel olur yürümesine dev kanatları
Neden böyle olur? İnsan etrafını çevreleyen dünyaya iki farklı gözle (iki farklı akıl ile) bakabilir:
Parçalayan, Et-Göz ve birleştiren, Derin-Göz. Bunlardan hangisini kullanırsanız diğeri kapanır. Et-Göz
bizim biyolojik yaşantımız için gereklidir. Aş, eş ve iş bulmamızı sağlar. Fayda ve tehdit odaklıdır.
Eşya’yı görür. Bölünen, ölçülen tartılan alemin varlıklarını bilir. Derin-Göz ise parçalanaMAyan
varlıkları görmek içindir. Aşk, Güzellik, Adalet… Nasıl çalışır ikisi ibr arada? Açalım:
“…bir çok insan gözlerini süpermarketlerde fiyat “okuyan” barkod okuyucusu gibi kullanıyor. Diğer
insanları birbirlerinden ayırd etmemize yarayacak yanlarını görüyoruz sadece. Bıyık, gözlük, giysiler,
saç şekli… Bıyığını kesmiş bir tanıdığa yabancı gibi bakmamız acaba ne kadar masum? Peki eşini bir
para kazanma makinesi ya da çocuk doğurabilen bir hizmetçi olarak gören insanların körlüğü ve
mutsuzluğu da hayvanî-gözlerini fazla açmış olmaktan kaynaklanmıyor mu? Düşünmek lâzım
üzerinde…
Doğaya ve cansız cisimlere de böyle bakıyoruz çoğu kez. Susamışsak görüyoruz suyu. “Hayvanları çok
severim, ızgara lüfere ve fırında kuzuya bayılırım” diyen mizahçı geliyor aklıma. Hafızamız bile böyle
işlemiyor mu? En çok zevk aldığımız ve korktuğumuz şeyleri hatırlıyoruz. Hafızamız herşeyi eksiksiz
kaydeden bir tutanak değil. Hayatta kalma gayretimiz sonucu bize madden
faydalı/zararlı olabilecek şeyleri hatırlıyoruz çoğu kez ve bu da bir tür körlük
teşkil ediyor kanaatimce. Kendi hayatımızı seçici şekilde hatırlıyoruz.
“Güzel” kelimesi bu sebeple faydalı şeyler için yani yanlış kullanılıyor çoğu
kez: Güzel bir kadın (=çekici), güzel bir yemek (=lezzetli)… Oysa zekâ
duvarını delebilecek hakiki güzellik faydanın bittiği yerde başlıyor…“
(Güzellik Matkabı bahsi, Derin İnsan kitabı)
Bu noktada şu soruyu hiç utanıp sıkılmadan sormak lâzım: Baudelaire gibi şairlerin benzetmeleri bir
rastlantı mı dır? Yoksa elle tutulur, gözle görülür dünyadan daha “derinlere”, Hakikat’e bir yol mudur?
Meselâ kuşların bize özgürlüğü çağrıştırması, sırtlan ve akbabaların fırsatçı insanları hatırlatması,
gecenin umutsuzluk vb simgesi olması… Bütün bunlar kültüre, inanca göre değişen, göreceli
semboller midir?
www.derindusunce.org
Fikir Platformu
73