Tu than minh canh

75
T.? Cho neân neáu caùc boån ñaïo ngoaøi ñoøi phaûi ñoùng ñinh tính xaùc thòt, thì keû nhaø doøng nhaø phöôùc
caøng phaûi ñoùng ñinh tính xaùc thòt hôn nöõa. Vaäy thì con haõy xeùt ñoùng ñinh tính xaùc thòt laøm sao vaø
noù caàn kíp cho con laø theå naøo.
1. Ñoùng ñinh tính xaùc thòt, aáy laø haõm tính xaùc thòt, haõm mình, haõm tam tö thaát tình, haõm nguõ
quan chaúng cho noù ñoäng theo beà vaät duïc. Ví duï nhö con muoán ñoäng veà söï giaän hôøn, ghen gheùt ai,
maø con caàm tính aáy laïi, hay laø con muoán nghe muoán xem söï gì, maø con caàm tính aáy laïi, aáy laø haõm
mình. Vaäy coù hai caùch haõm mình, laø haõm mình beà trong vaø haõm beà ngoaøi.
Haõm mình beà trong laø haõm tính yù trong trí mình, laïi tình thöông tình gheùt, tình giaän, tình vui, caû
thaát tình thaûy ñeàu coù chöùng, phaûi laáy khôùp cöông maø haõm noù laïi; baèng khoâng, thì noù seõ laêng loaøn
chaïy theo loøng thuù, chaúng phuïc loøng thaàn, khi thì thua buoàn, khi thì noùng giaän, ham vui khi chaúng
neân vui, gheùt ngöôøi khi khoâng neân gheùt, thöông keû chaúng khaù neân thöông, aáy laø keû chaúng bieát
haõm tình.
Haõm yù laø haõm yù rieâng mình; vì chöng moãi ngöôøi ñeàu coù yù rieâng, nhieàu laàn xung khaéc vôùi yù beà treân,
hoaëc vôùi yù laønh keû khaùc. Bôûi ñoù keû chaúng haõm yù rieâng thì chaúng laøm moïi vieäc theo yù Chuùa ñöôïc. Vì
vaäy coù ñaáng thaùnh nhôn kia raèng: “Chaúng coù yù rieâng, thì chaúng coù hoûa nguïc.” Noùi nhö vaäy, thì
chaúng khaùc theå nhö noùi raèng: ngöôøi ta sa hoûa nguïc laø vì taïi yù rieâng, maø ai haõm yù rieâng ñaëng, aét seõ
ñaëng leân thieân ñaøng chaúng sai.
AÂy haõm tình haõm yù thì nhö vaäy; song coøn phaûm haõm trí haõm loøng. Chuùa sinh trí khoân ngöôøi ta
nhö caùi coái xay, noù cöù xay chuyeän noï baøy veõ chuyeän kia; maø ai khoâng bieát haõm caàm trí khoân, thì
hay ñeå cho noù moâng töôûng veõ baøy nhöõng ñeàu tai quaùi, nhôù laïi nhöõng söï chaúng neân, maø laøm cho
loøng mình ñoäng veà söï toäi. Vaäy heã bieát haõm tính ñöôïc, thì cuõng haõm trí ñöôïc vaø cuõng bieát haõm loøng
ñöôïc; baèng trí ñeå ngao du doâng daøi, thì loøng vaát vô laém chuyeän; ai bieát haõm mình beà trong, thì
loøng trí yù tình thaûy ñeàu theo loøng thaàn chæ daãn; maø loøng thaàn, thì laáy yù Chuùa laøm thaèng möïc maø
noi theo chaúng heà sai chaäy.
Haõm mình beà ngoaøi laø haõm xaùc cuøng haõm nguõ quan, nhö aên chay, kieâng thòt, ñaùnh toäi, thöùc khuya
daäy sôùm, nín laëng laøm thinh, hay laø laøm vieäc gì cho cöïc xaùc, aáy laø haõm mình beà ngoaøi.
Söï haõm mình beà ngoaøi, voán laø söï troïng cuøng laø coù ích vaø caàn kíp laém thaät, song noù chaúng troïng
baèng söï haõm mình beà trong. Vaû söï haõm mình beà ngoaøi cuõng bôûi söï haõm mình beà trong maø ra vaø
caû hai ñeàu giuùp nhau laém; cho neân ñöùc haõm mình, thì buoäc con haõm mình caû beà ngoaøi caû beà
trong, coù giöõ veïn hai beà môùi troâng tu thaân cho troïn.
2. Ñöùc haõm mình laø ñöùc raát caàn cho ñaëng tu thaân. Lôøi Ñ. C. G. phaùn raèng: Ai muoán theo Tao, thì
haõy boû mình, vaùc thaùnh giaù maø theo Tao. AÁy Chuùa coù yù daïy ñöùc haõm mình, laø ñöùc caàn kíp cho keû
muoán theo Chuùa. Ai caøng haõm mình, thì laïi caøng gaàn Chuùa; vì caøng deïp loøng thuù, thì loøng thaàn
caøng ñöôïc nheï nhaøng thong thaû maø bay leân.
Voán ta naëng neà chaäm chaïp trong ñaøng nhôn ñöùc, laø bôûi tính xaùc thòt; ta muoán ñi tôùi, noù laïi keùo lui;
ta muoán laøm laønh, noù laïi baøy söï döõ; ta muoán ñi beân höõu, noù laïi xoâ qua beân taû. Thaät noù ngoã nghòch
vôùi ta, khoâng coù söï nghòch naøo baèng. Vì vaäy caùc thaùnh ñeàu noùi raèng: Ta chaúng coù keû nghòch naøo
naêng baét ta ñaàu phuïc vaø naêng haïi ta cho baèng xaùc thòt ta. Vaäy keû bieát haõm mình, thì laø bieát caàm
cöông goø khôùp tính xaùc thòt, coù bieát goø tính xaùc thòt laïi ñaëng, thì môùi xong thaân maø böôùc tôùi ñaøng
nhôn ñöùc.