Tu than minh canh

97
Phaân phoâ nhö vaäy roài, thì cöù ôû yeân, ñöøng roái loøng maø truy vaán ai ñaõ noùi baøy söï aáy laøm chi, vì
thöôøng cuõng naêng coù ñeàu tam sao thaát boån, chaúng phaûi anh em coù noùi hoâ cho con laøm chi.
3. Phaûi quyeát söûa mình. Khi anh em söûa baûo con moät ñeàu gì, voán coù loãi thaät, daàu con laøm bôûi loøng
ngay, khoâng hieåu laø ñeàu loãi, thì con cuõng phaûi quyeát söûa mình laïi, ñöøng aên ôû nhö vaäy nöõa, ñöøng
noùi lieàu maïng raèng: Ai noùi chi thì noùi, mình khoâng coù yù xaáu thì thoâi. Vì chöng coù nhieàu ñeàu voán laø
khoâng coù toäi thaät, song veà phaàn keû ôû nhaø Ñ. C. T. laø baäc phaûi neân troïn laønh hôn, thì phaûi giöõ cho
troïn laønh hôn. Moät chuùt buïi ôû nôi taám vaùn, thì khoâng ai thaáy; maø ôû nôi taám kính thì ñeàu thaáy toû
töôøng.
Laïi khi con ñaõ bieát mình coù loãi nhö vaäy, daàu laø loãi voâ yù maëc loøng, thì con chôù traùch keû ñaõ noùi, moät
phaûi traùch mình vaø söûa mình laïi maø thoâi, vì nhö vaäy laø daáu con chaúng muoán nghe lôøi söûa baûo. Maø
nhö lôøi oâng thaùnh Phanxicoâ Boâgia ñaõ noùi: “Keû chaúng muoán nghe lôøi söûa baûo, aáy laø keû chaúng muoán
söûa mình.” Con ôû nhaø doøng ñeå hoïc taäp ñi ñaøng nhôn ñöùc maø khoâng muoán söûa mình, thì ôû nhaø
doøng laøm chi? ÔÛ theá gian thì hôn? Keû baát trò nhö vaäy, thì oâng thaùnh aáy saùnh cuøng ma quyû maø
raèng: “Loaøi ngöôøi coù loãi thì khoâng laï, song coù loãi maø khoâng muoán söûa mình, thì thaät laø ma quyû maø
chôù.” Coù keû khi nghe ai baûo cho bieát moät ñeàu loãi maø söûa mình, thì khoâng lo xeùt mình ñaõ sai loãi taïi
côù naøo, vaø mình phaûi duøng phöông theá naøo maø söûa mình cho ñöôïc; moät xeùt ai ñaõ bieát ñeàu aáy, ai ñaõ
noùi ra laøm vaäy, truy cho ra keû aáy maø traû thuø, hay laø maéng cho ñaõ nö; maø khi truy khoâng ra moái, thì
laïi ngôø vieäc cho keû noï ngöôøi kia. Laøm nhö vaäy thì laïi phaïm khoâng bieát maáy toäi loãi veà ñöùc yeâu
ngöôøi.
ÔÙ con, con muoán cho khoûi phaïm ñöùc yeâu ngöôøi vaø muoán nhôø ñöùc yeâu ngöôøi dìu daét con ñi ñaøng
nhôn ñöùc, leân ñænh troïn laønh, thì con haõy vaâng giöõ caùc ñeàu daïy con tröôùc naày. Haõy vui loøng nghe
anh em söûa veõ cho, vaø khi xeùt mình coù loãi, thì haõy cuùi ñaàu vaâng phuïc vaø kíp lo traùch mình, vaø lo
söûa mình laïi; chôù traùch ai laøm chi. Phaûi bieát ôn keû aáy thì hôn. Coøn khi con thaáy anh em coù loãi gì,
neáu coù leõ söûa ñaëng, chaúng e sôï ñeàu gì baát tieän, thì cuõng phaûi söûa veõ cho anh em; song phaûi laøm
cho khoân ngoan dòu daøng. Nhö vaäy thì con seõ ñaëng lôïi laõi linh hoàn anh em, vaø cuõng laøm ích cho
con ñôøi naày, vaø ñôøi sau treân nöôùc thieân ñaøng.
ÑIEÀU THÖÙ IV
Giaûng cho bieát söï ñaøm tieáu söï loãi anh em
laø ñeàu phaïm ñöùc yeâu ngöôøi laém
Chaúng coù söï gì haïi ñöùc thöông yeâu cuøng laøm cho anh em maát loøng nhau, cho baèng tính nhaïy
mieäng ñem chuyeän ngöôøi noï maùch cuøng ngöôøi kia, laøm cho nhau maát tieáng toát ñaõ roài, laïi caû nhaø
cuõng mang tieáng xaáu chung. Vì keû nhaïy mieäng nhö vaäy, thì chaúng nhöõng leùp theùp vôùi anh em
trong nhaø; laïi khi gaëp caùc thaày nhaø khaùc hoaëc keû quen bieát ngoaøi theá gian, thì cuõng khoâng giöõ
mieäng ñaëng. Vaäy con muoán giöõ troïn ñöùc yeâu ngöôøi, thì haõy giöõ mình cho khoûi neát xaáu aáy. Maø cho
con ñaëng roõ maø laùnh neát xaáu aáy, thì nay haõy nghe cho bieát noù laø laøm sao, laø ñeàu ñaùng gôùm laø theå
naøo, vaø sinh ra nhieàu ñeàu tai haïi keå khoân xieát.
I. Tính nhaïy mieäng, bieát chuyeän gì lieàn noùi ra cho keû khaùc, thì thaät cuõng laø ñeàu khoâng hay: vì
chaúng phaûi moïi ñeàu, thì neân noùi ra cho moïi keû caû ñaâu. Nhö lôøi saùch Göông Phöôùc daïy raèng:
“Chaúng phaûi moãi moät ngöôøi thì con neân toû taâm tình con ra caû ñaëng ñaâu.” Song toû nhöõng vieäc vui
nhöõng ñeàu laï khoâng haïi chi ñeán ai, thì cuõng coøn nghe ñöôïc. Chí nhö nhaïy mieäng cho ñeán ñoãi ñem
söï loãi anh em ra maùch cuøng keû khaùc, thì thaät laø moät neát xaáu caû theå vaø coù hai thöù: 1. laø ñaøm tieáu vôùi