Тунгаан бодох
Тунгаан бодох
Тунгаан бодох
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
МОДУЛЬ 9<br />
ТУНГААН БОДОХ ЧАДВАР<br />
ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ<br />
Шалтгаан ба дүгнэлт<br />
Шалтгаан ба дүгнэлт бол нотолгоог бүрдүүлэгч жижиг хэсгүүд юм. Нотолгоонд гарч буй<br />
дүгнэлт нь өгүүлэгчийн үнэн, бодит хэмээн дэвшүүлж буй мэдэгдэл, харин шалтгаан нь тэр<br />
мэдэгдлийг дэмжих зорилгоор өгүүлэгчийн ашиглах санаа юм. Бүх нотолгоонд шалтгаан нь<br />
дүгнэлтээ үнэн гэдэгт бусдыг итгүүлэхэд чиглэсэн байдаг. Шалтгааны бие биетэйгээ болон<br />
дүгнэлттэйгээ хэрхэн холбогдож байгаа арга замыг нотолгооны бүтэц хэмээн ойлгодог.<br />
Дүн шинжилгээ<br />
Дүн шинжилгээ гэдэг нь ятган үнэмшүүлэх зорилготой шалтгаан болон дүгнэлт хоорондоо<br />
хэрхэн уялдаж байгааг шалгах үйл явц юм. Мөн дүн шинжилгээг нотолгооны бүтцийг<br />
тодорхойлох явц гэж хэлж болно. Холбоо үндэслэлийн хувьд шалтгаан нь тус тусдаа биш, бүгд<br />
нийлж дүгнэлтээ дэмждэг бөгөөд тэдгээр шалтгааныг салангид авч үзэж болдоггүй.<br />
Дүн шинжилгээ хийх үйл явц ихэвчлэн хэцүү, бэрхшээлтэй байдаг. Энэ нь нотолгооны бүтэц<br />
янз бүр, нарийн төвөгтэй байхаас шалтгаалахаас гадна гаргасан үндэслэл тодорхой бус<br />
байх, эсвэл тэр үндэслэлээ гаргасан хүмүүс нь өөрсдөө ч сайн ойлгоогүй байх зэргээс мөн<br />
шалтгаалдаг. Гэхдээ бүх дүн шинжилгээ нь нотолгооны далд бүтцийг илрүүлэх гэсэн нэг ижил<br />
зорилготой.<br />
Нотолгоонд дүн шинжилгээ хийхэд нь туслах зорилготой текстэн тэмдэглэгээг суралцагчдад<br />
танилцуулах болно. Үүнд, нотолгоон дахь шалтгааныг “” тэмдгээр “Ш” үсгийн хамт,<br />
дүгнэлтийг “[ ]”тэмдгээр “Д” үсгийн хамт тэмдэглэсэн болно.<br />
Үнэлгээ<br />
Үнэлгээг дүн шинжилгээний дараа хийдэг ба үүнд доорх үйл ажиллагаа багтана.<br />
Үүнд:<br />
1. Шалтгааныг хүлээж авах боломжтой эсэхийг (үнэн эсэх) тодорхойлох,<br />
2. Шалтгаан нь дүгнэлтээ хэр сайн “дэмжиж” байгааг тодорхойлох,<br />
3. Гол дүгнэлт үнэн зөв эсэх талаар ерөнхий дүгнэлт гаргах.<br />
Нотолгооны бүдүүвч<br />
Нотолгоонд дүн шинжилгээ, үнэлгээ хийхэд ашиглах хоёр дахь арга нь “Нотолгооны бүдүүвч<br />
байгуулах” явдал юм. Нотолгооны бүтцийг дүрслэхдээ тунгаан <strong>бодох</strong> бүдүүвчид текстэн<br />
тэмдэглэгээг ашигладаг бол нотолгооны бүдүүвчид график дүрслэлийг ашигладаг.<br />
Нотолгооны бүдүүвчийн өөр нэг ашигтай тал нь нотолгоон дахь янз бүрийн мэдэгдлийн аль нь<br />
гол дүгнэлтийг дэмжиж, эсвэл эсэргүүцэж байгааг тодорхой харуулах, мөн аль шалтгаан нь<br />
тус болох суурь ойлголт, эсвэл төсөөлөлтэй холбоотой вэ гэдгийг харуулдаг.<br />
Үнэлгээ хийх дасгал дээр ажиллах явцдаа суралцагчид “Үүнийг үнэн гэдгийг би яаж мэдэх<br />
вэ?” хэмээн асуух “тунгаах <strong>бодох</strong> хандлага”-тай болох эхлэл нь тавигддаг. Нотолгоонд<br />
дүн шинжилгээ, үнэлгээ хийхэд суралцах замаар суралцагчид хүлээн авч буй мэдээллээ<br />
гүнзгийрүүлэн асууж тодруулж эхлэх болно.<br />
<strong>Тунгаан</strong> <strong>бодох</strong> бүдүүвч<br />
Нотолгоонд дүн шинжилгээ, үнэлгээ хийх нэг дэх арга нь “<strong>Тунгаан</strong> <strong>бодох</strong> бүдүүвч” юм. Энэ<br />
нь суралцагчдаар илүү сайн үндэслэл гаргуулахад чиглэсэн асуултын удирдамж юм. Эдгээр<br />
нь янз бүрийн санал бодолд дүн шинжилгээ, үнэлгээ хийх; шалтгааныг хүлээж авах боломж<br />
болон эх сурвалжийн найдвартай байдлыг шүүн тунгаах гэсэн тус тусдаа зорилготой.<br />
4 5
Change language