ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΣτηνακμήτουΦροντιστηρίου Τραπεζούντας,<br />
το Φάρο του Πόντου, συνετέλεσανκαιοι<br />
κατοπινοίδιευθυντέςτουΚ.Ξανθόπουλος,Ι.<br />
Βεργάδης, Ι. Παρχαρίδης, Μ. Παρανίκας, Ν.<br />
Λιθοξόος,Σ.Τριανταφυλλίδης,Π.Τριανταφυλλίδης,<br />
Ηρ. Τριανταφυλλίδης, κ.ά. Από τις τάξεις του<br />
αποφοίτησαν πλήθος λόγιοι οι οποίοι με τη σοφία<br />
και τα συγγράμματά τους βοήθησαν στην<br />
αναγέννησητουποντιακούελληνισμού.<br />
ΤοΦροντιστήριοΤραπεζούνταςπεριέπεσεσε<br />
αφάνειαταπρώταχρόνιατου18 ου αιώνα αλλά<br />
επαναλειτούργησε το 1817 από τον Σάββα<br />
Τριανταφυλλίδη. Στεγάστηκε το 1902 σε ένα<br />
επιβλητικό τετραώροφο κτίριο στην παραλία της<br />
Τραπεζούντας (έργο του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου<br />
Κακουλίδη) το οποίο φέρει στοιχεία<br />
νεοκλασικισμού, με ιωνικούς κίονες και αετώματα.<br />
Ταέξοδατηςανέγερσήςτουκαλύφθηκανεξ<br />
ολοκλήρουαπόΈλληνεςτηςΤραπεζούνταςκαιτης<br />
διασποράς.<br />
Χρήματαγιατηνίδρυσησχολείωνπροσέφερανκαι<br />
οιμεγάλοιτραπεζικοίοίκοιτηςΤραπεζούντας:τουΓ.<br />
Καπαγιαννίδη, των αδελφών Φωστηρόπουλου και<br />
ΑδάμΘεοφυλάκτου,καιτουΑ.Λεοντίδου.<br />
Έλληνεςμαθητέςσυνέρρεανγιανασπουδάσουναπό<br />
όλαταμέρητουΠόντου,τηςΤουρκίαςκαιτης<br />
Ρωσίας,ενώοιαπόφοιτοίτουστελέχωνανόλατα<br />
δημοτικά σχολεία από την Τουρκία μέχρι τον<br />
Καύκασο και τη Ρουμανία. Απόφοιτοι του<br />
Φροντιστηρίουπουείχανσπουδάσειειδικάγιανα<br />
γίνουνπαπάδες,επάνδρωναντιςεκκλησίεςτων<br />
πόλεωνκαιτωνχωριών.<br />
Μετάτο1908καιτηνεμφάνισητωνΝεοτούρκων,το<br />
Φροντιστήριο,όπωςκαιόλαταιδρύματαστον<br />
Πόντο, αντιμετώπισαν προβλήματα στη λειτουργία<br />
τους και εγκαταλείφθηκαν οριστικά μετά τους<br />
διωγμούςκαιτηνανταλλαγήτωνπληθυσμών.<br />
Η ΧΡΥΣΟΚΕΦΑΛΟΣ ήτανοναόςόπου<br />
γίνοντανοιστέψειςτωνΚομνηνών.Οναόςέφερε<br />
τηνονομασίαΧρυσοκέφαλοςήδηαπότηνεποχήτου<br />
Κωνσταντίνου Θ΄ Μονομάχου (1042-55). Μετά την<br />
άλωσητηςΤραπεζούντας,το1461έπαψεναείναι<br />
Μητρόπολη.ΗΠαναγίαηΧρυσοκέφαλοςβρίσκεται<br />
στοΜεσόκαστροκαισήμεραλειτουργείσανΦατίχ<br />
Τζαμί (Τζαμί του Πορθητή). Είναι από τους<br />
παλαιοτέρουςναούςτηςπόλης,οτωρινόςναόςείναι<br />
κατασκεύασμα των Κομνηνών. Πίσω από το άγιο<br />
βήμα, υπήρχε ο τάφος του Αλέξιου Δ΄. Από το 1980<br />
ταοστάτουβρίσκονταιστηνΝέαΜονήΠαναγίας<br />
Σουμελά,στοΒέρμιο.<br />
ΟΝΑΟΣΤΗΣΑΓΙΑΣΣΟΦΙΑΣ χτίστηκε<br />
στουςχρόνουςτουΜανουήλΑ΄ΜεγάλουΚομνηνού<br />
(1238-1263) και διακοσμήθηκε με ποικιλία γλυπτών.<br />
Εκτόςαπότατέσσερακιονόκραναπουστηρίζουν<br />
τοντρούλο,οναόςπεριλαμβάνειμίαζωφόροπου<br />
εικονίζει την πτώση των Πρωτοπλάστων (νότιο<br />
προστώο) και πολλές πλάκες διακοσμητικού<br />
χαρακτήρα ενσωματωμένες στο νότιο, βόρειο και<br />
δυτικόπροστώοτου.Ηγλυπτήδιακόσμησητων<br />
εξωτερικώνόψεωντουναούαντανακλάεπιρροέςτης<br />
τέχνηςτηςΑρμενίαςκαιτηςΓεωργίας,ενώπολλά<br />
γλυπτά έχουν διακόσμηση σελτζουκικού χαρακτήρα.<br />
Ευαγγελικές σκηνές, μεμονωμένα αγιολογικά<br />
πορτρέτα και παραστάσεις απλών μοναχών κοσμούν<br />
τοπαρεκκλήσιοτουπύργουτηςΑγίαςΣοφίας<br />
Τραπεζούντας. Το επιγραφικό υλικό χρονολογεί τη<br />
διακόσμηση του ναού μεταξύ των ετών 1442-1443,<br />
ενώ οι ταφικές επιγραφές που συνοδεύουν τις<br />
παραστάσεις των μοναχών δηλώνουν την ταφική<br />
λειτουργίατουχώρου.<br />
Κοντά στο ναό υπάρχει και τετραώροφος πύργος<br />
καμπαναριό, πολλοί το ταυτίζουν με παρατηρητήριο<br />
τοπικής σχολής αστρονόμων, επειδή στη μονή<br />
δίδασκεοαστρονόμοςΚωνσταντίνοςΛουκίτης.<br />
Ευαγγελικές σκηνές, μεμονωμένα αγιολογικά<br />
πορτρέτακαιπαραστάσειςαπλώνμοναχώνκοσμούν<br />
τοπαρεκκλήσιοτουπύργουτηςΑγίαςΣοφίας<br />
Τραπεζούντας. Το επιγραφικό υλικό χρονολογεί τη<br />
διακόσμησητουναούμεταξύτωνετών1442/1443.<br />
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΙ ΕΥΓΕΝΙΟΥ,<br />
ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ σήμερα<br />
λειτουργείσανΤζαμί.Ήτανοπρώτοςεπίσκοποςτης<br />
πόλης.Στατέλητου3 ου αιώνα μ.Χ., μία εποχή, όπου<br />
ο χριστιανισμός εμφανίστηκε κι άρχισε να<br />
εξαπλώνεταιστηνευρύτερηπεριοχήτουΠόντουυπό<br />
την αυτοκρατορία των Διοκλητιανού και<br />
Μαξιμιανού,οΆγιοςΕυγένιοςέζησεκαιμαρτύρησε<br />
στηνΤραπεζούντα.<br />
ΗΕΚΚΛΗΣΙΑΤΗΣΑΓΙΑΣΑΝΝΑΣ φέρει<br />
κτητορική επιγραφή του έτους 884-885 και είναι ο<br />
παλαιότερος χριστιανικός ναός της Τραπεζούντας,<br />
κοσμούνταν εσωτερικά με τοιχογραφίες της<br />
περιόδουαπότο12 ο ωςκαιτο15 ο αιώνα. Οι<br />
παραστάσειςτου12ουαιώναείναιοιπαλαιότερες<br />
πουέχουνεντοπιστείσεναότηςΤραπεζούντας.<br />
Η ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗ ΚΩΣΤΑΚΗ<br />
ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΥ. Η οικογένεια του υπήρξε<br />
απότιςπλουσιότερεςτουΠόντουμεμεγάλη<br />
συνεισφοράστακοινάκαισταφιλάνθρωπαέργα.<br />
Υπήρξε ιδιοκτήτης ενός από τους τέσσερις<br />
μεγαλύτερους τραπεζικούς-εμπορικούς οίκους της<br />
Τραπεζούντας και του Πόντου, ευεργέτης της<br />
κοινότηταςΤραπεζούνταςκαιδήμαρχοςτηςκατάτη<br />
Ρωσικήκατοχή(1916-1918).<br />
ΟεμπορικόςκαιΤραπεζικόςοίκοςτουΘεοφύλακτου<br />
μαζίμετουςτρείςάλλουςΕλληνικούςδέσποζεστην<br />
οικονομική ζωή του Πόντου, ως το Βατούμ και το<br />
Ερζερούμ.Απότις5τράπεζεςτηςπόληςοιτρεις<br />
ανήκανσεΠοντίουςτραπεζίτεςενώστιςυπόλοιπες<br />
δύο,τωνΑθηνώνκαιτηςΟθωμανικήςτράπεζαςτην<br />
πλειοψηφίατωνμετοχώνείχανοιΈλληνεςκαιοι<br />
Αρμένιοι. Το 1917, ο Θεοφύλακτος χρεοκόπησε και<br />
κατασχέθηκε όλη η περιουσία του συμπεριλαμβανομένουκαιτουμεγάρουπουέχτισεγιανα<br />
στεγάσει την οικογένεια του και που σήμερα<br />
στεγάζεταιτομουσείοΤραπεζούντας.<br />
Η ΟΙΚΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ ΚΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ,<br />
πουσήμεραστεγάζειτοΜουσείοΑτατούρκ.<br />
Γύρω στα 1860 ο έμπορος Γρηγόρης Καπαγιαννίδης<br />
που είχε χτίσει μια οικονομική αυτοκρατορία για τα<br />
δεδομένα της Τραπεζούντας, προχώρησε στην<br />
ίδρυσητηςτράπεζαςΚαπαγιαννίδη,ηοποίαήτανη<br />
μεγαλύτερηστηνπεριοχήκαιηοποίαπολλέςφορές<br />
βοήθησεοικονομικάτονμητροπολίτηΤραπεζούντας<br />
Χρύσανθοστιςπροσπάθειέςτουγιατηστήριξη<br />
προσφύγων και ορφανών στην Τραπεζούντα, αλλά<br />
καιστιςενέργειεςπουγίνοντανγιατηνανεξαρτησία<br />
τουΠόντου.<br />
Ψυχήτουτραπεζικούιδρύματος,αλλάκαιτων<br />
υπόλοιπων εμπορικών δραστηριοτήτων<br />
Καπαγιαννίδη, ήταν ο Κώστας, ο οποίος διαδέχθηκε<br />
τονπατέρατουστιςεπιχειρήσεις.Το1906οΚώστας<br />
μετά το γάμο του με την Άννα Τριανταφυλλίδη,<br />
κατασκεύασε την περίφημη έπαυλη Καπαγιαννίδη<br />
στηνεξοχικήπεριοχήτηςΤραπεζούνταςΣόουκΣου.<br />
ΉταντομεγαλοπρεπέστεροσπίτιτηςΤραπεζούντας<br />
και είχε ανεγερθεί από τον περίφημο μηχανικό<br />
Κακουλίδη,οοποίοςείχεκτίσεικαιτονέοκτήριοτου<br />
Φροντιστηρίου. Στη νεοκλασική έπαυλη<br />
Καπαγιαννίδη φιλοξενήθηκε σε επίσκεψή του στην<br />
ΤραπεζούνταοΜουσταφάΚεμάλ,καιγιατολόγο<br />
αυτόν σήμερα έχει μετατραπεί σε μουσείο, που<br />
ονομάζεταιΑτατούρκΚιοσκκαιδιασώζονταιέπιπλα<br />
καιδιάκοσμοςτηςεποχής.
Change language