Cơ sở lý thuyết hóa hữu cơ - Hợp chất hữu cơ Hiđrocacbon Tác giả Đỗ Thị Thuý Vân - Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng

Có một số chất hữu cơ (và cả một số chất vô cơ) có khả năng làm quay mặt
phẳng phân cực khi cho ánh sáng phân cực đi qua. Khả năng đó gọi là tính quang
hoạt, còn những chất có khả năng đó gọi là chất quang hoạt. Trong số những chất
quang hoạt có một số không nhiều lắm chỉ thể hiện khả năng làm quay mặt phẳng
phân cực khi còn ở trạng thái tinh thể (tinh thể bất đối), ví dụ: tinh thể của các chất
NaCl, ZnSO 4 . Còn một số lớn chất khác lại có tính quang hoạt khi ở thể hơi hay
trong dung dịch. Ở loại chất quang hoạt vừa nói, tính quang hoạt không phải do
cấu trúc tinh thể mà do cấu trúc của những phân tử riêng rẽ.
Để đo khả năng làm quay mặt phẳng phân cực (độ quay cực) của các chất
quang hoạt người ta dùng phân cực kế ghi lấy góc quay α . Đối với một chất
quang hoạt người ta thường dùng đại lượng độ quay cực riêng [α ]. Độ quay cực
riêng của một chất trong dung dịch được tính theo công thức sau:
0
t α. V
[ α ] λ =
L.
a
Trong đó:
α : Góc quay quan sát được đối với một dung dịch có bề dày để ánh sáng đi qua là
d (dm) chứa a (g) chất quang hoạt trong V (ml) dung dịch. Việc đó thực hiện ở t 0 ,
với ánh sáng có độ dài sóng λ .
Góc quay của một chất quang hoạt không những phụ thuộc vào bản chất
hoá học của chất đó, bước sóng của ánh sáng phân cực, bề dày của dung dịch chất
quang hoạt, nhiệt độ khi đo, mà còn phụ thuộc vào nồng độ và bản chất dung môi.
Cho nên khi viết độ quay cực riêng phải gi cụ thể. Ví dụ:
25 0
[ α ]
D
= −18 (C = 15 nước)
Như thế có nghĩa là độ quay cực riêng của chất quay về bên trái 18 0 , ở nồng
độ 15g trong 100 ml dung dịch nước, nhiệt độ khi đo là 25 0 , bề dày dung dịch
1dm, ánh sáng được dùng là ánh sáng D của natri với bước sóng 589nm.
23