Cơ sở lý thuyết hóa hữu cơ - Hợp chất hữu cơ Hiđrocacbon Tác giả Đỗ Thị Thuý Vân - Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng

Các hexôpiranozo C 6 H 12 O 6 có 16 đồng phân quang học mỗi đồng phân
quang học mỗi đồng phân đó có thể tồn tại ở dạng α hay β. Mỗi dạng anome này
lại có hai dạng bền là C1 và 1C. Thí dụ α-glucopinarozo gồm 2 dạng 1C và C1
như sau:
HO
HO
H 2 C OH C1
O
OH
OH
HO
OH
CH 2 OH
1C
O
OH
OH
Đối với phần lớn các dạng pinarozo dạng C1 bền hơn 1C. Có nhiều yếu tố
làm monosaccarit chuyển từ dạng này sang dạng khác gọi là các yếu tố không bền.
Đó là sự có mặt của nhóm OH axial, nhóm CH 2 OH axial và nhóm OH axial cùng
phía (hiệu ứng Hatxenotta); nhóm OH axial ở C 2 (hiệu ứng delta 2) nhóm OH
equatorial ở C 1 ( hiệu ứng anome).....
2.3.2. Đồng đẳng
2.3.2.1. Khái niệm
Những hợp chất có tính chất vật lý và hoá học gần giống nhau nhưng khác
nhau một hay nhiều nhóm metylen (-CH 2 -) nằm trong một dãy đồng đẳng. Những
chất nằm trong dãy đó gọi là chất đồng đẳng. Một dãy đồng đẳng có CTTQ chung.
2.3.2.2. Tính chất
Các hợp chất trong dãy đồng đẳng có tính chất vật lý như nhiệt độ sôi, nhiệt
độ nóng chảy tăng khi tăng số nhóm metylen, nghĩa là tăng khối lượng phân tử do
tăng thêm chiều dài mạch cacbon.
Khái niệm đồng đẳng thường dùng để dự đoán sự thay đổi tính chất vật lý
khi thay đổi thành phần nhóm metylen.
Các chất trong dãy đồng đẳng cần phải có cùng cấu trúc mạch cacbon.
Ví dụ: CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 và CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 là hai đồng đẳng của nhau.
(CH 3 ) 2 CHCH 3 và (CH 3 ) 2 CHCH 2 CH 3 là hai đồng đẳng của nhau.
CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 và (CH 3 ) 2 CHCH 2 CH 3 không phải là đồng đẳng của nhau
mà nằm trong hai dãy đồng đẳng n - ankan và isoankan.
Hiện nay, thường chỉ nói đến dãy đồng đẳng của metan, etylen, axetylen và
những dãy đồng đẳng cuae ancol metylic, andehit fomic, axit fomic,...nghĩa là
những hợp chất có mạch cacbon không nhánh như n-ankan, n-anken, n-ankin hay
n-ancol, n-axit,...
2.3.3. Đồng cấp
2.3.3.1. Khái niêm: Là những hợp chất có cùng số nguyên tử cacbon nhưng khác
nhau một bội 2n nguyên tử hidro.
Ví dụ: CH ≡CH, CH 2 =CH 2 , CH 3 -CH 3 : Đồng cấp
2.3.3.2. Phân loại
39