Bir adam kendisine çocuk veren kadından ayrılmak isterse ... - MÜZE

18
Ekonomi tarıma dayalı
Sümerler Mezopotamya’ya geldikten sonra tarım
ve hayvancılığa başlamışlar. Buğday, arpa ekmişler,
meyve sebze yetiştirmişler. Buğdaydan un
yapıp çok çeşitli ekmekler üretmiş, arpadan bira
yapmışlar. Artan tahılları ihraç etmişler.
Hayvanların tüylerini eğirip, tezgâhta dokuyup
kumaş yapmışlar. Sadece bir mabette 1500
tezgâh varmış.
Sütten yağ ve peynir üretmişler. Ayrıca susam
yağı yapmışlar. Tarım ürünlerini satıp, dışarıdan
kıymetli taş, altın, gümüş alıp onları işlemiş
ve tekrar dışarıya satmışlar. Çömlek atölyeleri
kurmuşlar.
Sümerler ekonomik yaşamlarını çok düzgün
olarak kayıtlara geçirmişler: Çömleğin ne kadar
büyüklükte olacağı, kaç kişi tarafından, ne kadar
sürede yapılacağı... Dokuma tezgâhında kaç
kişinin çalışacağı, kullanılacak kumaşın miktarı
ve o işin ne kadar zamanda yapıldığı...
Ürünler satış ve dağıtım için mabetlerde toplanmış,
satışlar kontrollü olarak oradan yapılmış.
Gümüş ve bakır para olarak kullanılmış, arpa
karşılığı da alım satım yapılmış.
Economy based
on agriculture
Sumerians began to practice
agriculture and stockbreeding
after settling down in Mesopotamia.
They cultivated wheat
and barley, grew fruits and
vegetables. They made flour
out of wheat and fabricated
many sorts of breads, brewed
beer from barley, exported
surplus cereals. They span
animal hair and manufactured
textiles on weaving looms. There
were 1500 looms in one temple. They produced
butter and cheese out of milk. They also produced
sesame oil. They sold their agricultural products and
in return, bought precious stones, gold and silver,
out of which they fabricated jewellery and sold
them to people of neighbouring lands. They created
pottery workshops. They kept detailed records of
their economic activity, like the size of the pottery to
manufacture; the number of people needed to make
it and in which time span it would be completed...
Or, how many workers were employed on a weaving
loom, the amount of the output material and the
amount of time needed to finish the work. Various
products were stocked in temples/warehouses, for
sale and distribution purposes. Sales were carried out
in a controlled and orderly manner and documented.
Silver and gold were used in transactions, but barley
was also used as a form of payment.
Muazzez İlmiye Çığ ‘Sümerli Ludingirra’ adlı
kitabı için şunları söylüyor:
“Biliyor musunuz, aslında Ludingirra o
tabletleri yazmadı. Onu ben kurgu yaptım.
‘Zaman Tünelinde Sümer’e Yolculuk’ ilk
kitabım. O zaman bana telefonlar geldi
ailelerden, ‘siz çocuklar için yazmışsınız ama
biz de çok yararlandık’ diye. Onun üzerine
ben Sümerli Ludingirra’yı yazdım. Adamın
şiirlerini biliyoruz. Yazılan bütün o konular
tabletlerde olan konular ama ben onu daha
kolay anlaşılması için kurgulayarak sundum
okurlara. Mümkün mertebe kısa yazıyorum
fazla sıkıcı olmasın ve kolay okunsun
istiyorum. Ben doğrudan doğruya konuya
giriyorum.”
Muazzez İlmiye Çığ declares the following on
her book ‘Ludingirra the Sumerian’:
“Actually Ludingirra is not the author of
these tablets. I fictionalized that. When my
first book ‘Time Tunnel Voyage to Sumer’
was published, I received phone calls from
parents telling me that they found this book
very instructive for both their children and
themselves. Thereupon, I wrote ‘Ludingirra
the Sumerian’. His poems are known and
all the themes are those mentioned in the
tablets. I just re-arranged that in a fiction to
make it easier for the readers to understand.
I don’t want to bore the reader; I try to be
brief and direct.”
olması lazım. Tapınakları tanrı evi olarak yapıyorlar, tanrıları heykel olarak koyuyorlar.
Perdelerle ayırıyorlar. Önlerine masa koydukları tanrılarına yiyecek getiriyorlar. Tanrıların
ellerini leğenlerin içine ibrikle su dökerek yıkıyor, havluyla kuruluyorlar. Leğenlerin,
ibriklerin altından olanları varmış. Ancak mezarlarda rastlanabilir bunlara. Amaçları, bu
mabetlerde tanrıları eğlendirmek. Çünkü eğer tanrılar eğlenirse, keyiflenirse, insanlara
zararları olmayacak. Tanrılar eğer kızarsa, afet veriyor. Sel oluyor, fırtına kopuyor. Yani,
insanlar günah işledi de, tanrılar ceza verdi diye bir şey yok orada. Günah mefhumu
yok.
MÜZE DERGİ: Tapınakların içinde okul da var mıydı?
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: “Okullar ilk çağlarda yalnız okur- yazar yetiştirmek ve ekonomide
kayıt tutmak amaçlı. Daha sonra bilim adamı yetiştiren okullar da oluyor. Orada
yetişenler okullarda okunacak kitapları hazırlıyor, başka şehirlerdeki okullara gönderiyorlar.
Ayrıca bir de akademinin yetiştirdiği insanlar var; şiirler, ilahiler, destanlar,
ağıtlar, efsaneler yazmışlar. Bunları yazanlar sanatçılar. Bu eserler çeşitli yerlerde
kütüphanelere konuyor. Kütüphanelerde tasnifler yapmış, kilden etiketler hazırlayıp,
iplerle raflara asmışlar. Arşivleri de var; mabetlerde, saraylarda yapılanlar, vergiler, gelen
hediyeler günlük olarak yazılmış. Günlükler toplanmış, haftalıklar, aylıklar, yıllıklar
istatistik olarak ortaya çıkmış. Hakim ve yargıçların verdiği kararları küp içine koyarak
saklamışlar. Ayrıca hukuki belgeler ve anlaşmalar var. İlk kanunu da zaten 4 bin yıl önce
Sümerler yapmıştı.”
MÜZE DERGİ: Bugün kullandığımız takvimi Sümerler’in bulduğu doğru mu?
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: “Evet, ay, saatler. Yalnız onlar bizim iki saati bir saat olarak
kullanıyorlar. Günü 12 saat olarak yapmışlar. 60 tabanlı sayı bulmuşlar. Dereceler
için son derece önemli. Hesaplar 60 tabana göre yapılmış.Bir saatin 60 dakikadan, bir
dakikanın 60 saniyeden oluşması ya da dairede 360 derece olması gibi... Geometri ve
cebirin ilk formüllerini ortaya koyan Sümerler’in matematik bilgileri, günümüz matematiğinin
temeli olarak kabul edilir. Matematik, astronomi biliyorlar. Burçları biliyorlar.
Bütün burçların adlarını aynen devam ediyoruz. Kepler’e kadar bilinen ilk beş gezegeni
Sümerler keşfetmişti.”
MÜZE DERGİ: Anadolu’da Sümerler’e dair herhangi bir eser kalıntısı var mı?
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: “Hayır, Anadolu’ya hiç çıkmamışlar, gelmemişler.”
MÜZE DERGİ: Sümeroloji’yi siz o zaman nasıl keşfedip seçtiniz, nereden aklınıza
geldi?
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: “Biz iki arkadaşız ve Eskişehir gibi güzel bir yerde öğretmeniz.
İkimiz de biraz kaçıktık tabii. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi açıldı, öğretmenleri de bir kereliğine
kabul etmeye kalktılar. Biz ondan yararlanıp, kalktık gittik. Gözü kapalı iki kız...
Ben Fransızca istiyordum. Fakat bölümler doldu dediler…”