Bir adam kendisine çocuk veren kadından ayrılmak isterse ... - MÜZE

MÜZE DERGİ: Nasıl bir çalışma hayatınız oldu?
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: “Tabletler çıkmıştı, müzede öylece duruyordu. Orada da
bizim çok değerli hocalarımız vardı. Onlarla birlikte tabletler üzerinde çalışmaya
başladık. Arkadaşım Hatice Kızıl’la birlikte bu tabletlerin arşivlenmesi gerektiğine
karar verdik ve emekli oluncaya kadar bu işi bitirmemiz şart dedik. 1972’de emekli
olduktan sonra da evden sürdürdüm çalışmalarımı. 18 kitap yazdım.”
MÜZE DERGİ:Yeni bir kitap var mı?
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: “Şimdi bağlantıları konu alan bir kitap yapıyorum. Bağlantılardan
öyle bir şey çıkıyor ki, Sümerler Türkler’in bir kolu, başka çare yok! Türkler
daha önceden vardı ve dağıldılar. Ben o dağılmayı tufan hikayesine bağlıyorum. Orta
Asya’da muazzam taşkınlıklar olmuş. Türklerin yaşadığı ova deniz haline gelmiş.
Oradan Aral dolmuş, Hazar’a akmış, Hazar taşmış, Anadolu’nun doğusuna kadar bu
bir tufan olayı. Ben o tufan olayının Türkler’de hikayesi var mı diye baktım, tıpatıp,
Sümer hikayesine benzeyen hikayeler buldum. Tufan hikayesini Sümerler, Gılgamış
destanında yazmışlar. Oradan Tevrat’a, Tevrat’tan Kuran’a geçiyor. Türkler bir bütündü;
o tufanda ölenler öldü, kalanlar dört bir tarafa kollar halinde dağıldılar. Sümerler
de o kollardan biri. Sümerler diyor ki, ‘vaktiyle tek dilde konuşuyorduk, sonra
tanrı kızdı bizim dillerimizi ayırdı’. Evet, 40 lehçeye ayrıldı gerçekten. Bu Türkler’de
var sadece. Gittikleri yerlerin diline göre değiştiriyorlar dillerini. Türkmenistan’a,
Özbekistan’a gidenler önce anlamasalar da kısa bir süre sonra kolayca anlamaya
başlıyorlar, çünkü kökleri aynı. Tabii bana karşı çıkacaklar da olacaktır ama bu konuda
açılacak bir tartışma iyi olur, tekrar üzerine bir şeyler katabilirler.”
Sümer’in üretken ve
özgür kadınları
“Sümerler genellikle tek eşliler. Evlilikler, hakim karşısında,
kadın ve erkeğin şahitleri huzurunda gerçekleşiyor
ve belgeleniyor. Eğer tarafların evlilikle ilgili
şartları varsa onlar da kaydediliyor.
Evlilik sırasında kadın, kadınlık görevini yapamayacak
bir haldeyse, koca, karısının izniyle bir başka kadın alabiliyor.
Ama o, ikinci kadın oluyor ve karısı istemezse
onu sokağa attırabiliyor. İstanbul Arkeoloji Müzesinde
bulunan bir anlaşma metninde, kadın diyor ki: ‘Ben
şu isimli kadını kendime kardeş, kocama karı olarak
aldım. Eğer kocam beni boşarsa, ben onu da alıp
götürürüm’. Kadın boşanmak isterse kocasını mahkemeye
verebiliyor ve tazminat da alabiliyor. Kadınlar
ticaret yapabiliyor, kefil olabiliyor, tek başlarına tanık
olabiliyorlar. Ebelerin tümü kadın. Kadın doktorlar
var, zaten sağlığın koruyucusu da tanrıçalar. Kâtipler
arasında az sayıda kadın bulunsa da, bazı şehirlerde
dokumacılığı idare edenlerin tümü kadın. İpliğin yapılması,
boyanması, kumaşın dokunup teslim edilmesine
dek her şeyi kadınlar yapıyor. Müfettişler de kadın.
ans reporting about it in the Epic of Gilgamesh. From there,
it was transmitted to the Old Testament and from the Torah
it was transmitted to the Koran. Turks were united until
the deluge, many of them died during it. Their surviving
groups were divided into branches and scattered to different
regions; Sumerians constituted one of those branches!
Sumerian sources claim that they “spoke one single tongue
before; then, god was angry and divided our language into
many”. Indeed into 40 dialects. Such phenomenon is typical
of the Turks, who generally harmonize their language
with the language found at their new homeland. Today, our
people who travel to Turkmenistan and Uzbekistan start, if
not at the very beginning, but surely after a while, to understand
the local Turkic dialect. Of course, because they have
common roots with our Turkish... My position in this regard
will certainly be subject to criticism. I don’t mind it. On the
contrary, a renewed discussion on the subject matter has
the potential of leading to fruitful new conclusions.”
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde, Güney ve Kuzey Mezopotamya
vitrinlerinde sergilenen Sümer eserleri (sol ve sağ sayfalarda).
Pişmiş topraktan kilitli mühür (sol sayfa, üstte).
Kabartmasında yılan ile kartalın mücadelesini betimleyen Kolorit Vazo
(sol sayfa, sağ altta). Adak Steli (sol sayfa, sol altta).
Kral Urnanşe’ye ait adak kabartması (üstte).
Sumer artefacts exhibited at the İstanbul Archaeological Museums,
Southern and Northern Mesopotamia Showcases (left and right
pages).
Terra cotta locked seal (left page, above).
Vase with snake and eagle fight scene relief (left page, on the right
below). Votive offering stele (left page, on the left below).
King Urnanshe’s votive relief (above).
Sumer’s productive, free and
elegant women
Sumerians were generally monogamous. The wedding ceremony was
being performed by a judge, in the presence of both sides’ witnesses
and the nuptial alliance was documented. When needed, a prenuptial
settlement containing the terms of the marriage agreement was produced.
If the wife was in a circumstance preventing her from performing
her duty as a woman, the husband was allowed to take a second
wife with the permission of his first spouse. Nevertheless, the second
woman remained second and the first wife had the right to send her
away in case she would want to. In an agreement text on display at the
Istanbul Museums of Archaeology, a wife states: ‘I... took the woman
named... as sister to myself and wife to my husband. If my husband
divorces me, I shall bring her away with myself’. Women had the right
to apply to the court for divorce and to demand compensation. Women
could deal in trade, stand bail, and testify as witness on their own. All
obstetricians were women and there were also female physicians. Besides,
goddesses were in charge of protecting health. Even though the number of
female scribes was limited, in some cities the weaving industry was entirely
managed by women. Every stage of the process, from the manufacturing of
the yarn, its colouring, the weaving of the textile and its delivery to the client
was performed and managed by women. Inspectors were also women.
21