eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Izkribuak bi zenbaketa diferente ditu, bata orri edo foliokakoa,
berri samarra eta, itxura denez, Hérellek berak egina; bestea orrialdekakoa,
zaharrago eta Etxebarnek berak nahiz aldatzaileren batek egina. Zenbaketa
honetan orrialde hauek falta dira: 48, 49, 62 eta 63. Foliokako zenbaketa
ordea (aurrekoa kontuan hartu gabe egina nonbait) jarraian doa 32.eraino.
Lehen folio rectoan honako ohar hau irakurtzen da:
Monsieur Etçhebarne jaÿ Bien du regret/parçe quil Met
Dechire votre Caÿé avec/Le sieur Carricirÿ (sic) Bordet
dallos Mais Moy/jaÿ né pas Copié/je suis tout avous
pierre Lahore Regend/A Eÿarçhe En hameaus de Barcus/Le
19me octobre 1777.
Folio beraren versoan hasten da Lehen prologoua, lehen lau
orrialdeak hartzen dituena. 5. orrialdean grenade gin Camariz antzezoharraz
hasten da pastoralaren emanaldia bera. 434. bertsoa paper zati erantsi
batean dago jarria, 34 orrialdean; eta 55 orrialdeko 758.a ere bai. Azken
honen atzekaldean zera irakurtzen da: de maider de benthaberry/Conque de
froment Le jour/1783 Etchebarne. Bukaera aldera izkribua foliogabetua izan
dela dirudi. 62 eta 63 orrialdeei zegokiekeen foliorik ez dago eta testua
61ean mozten da. Jean de Parisen hiltzea eta azken kantua 31. folioan (64
eta 65 orr.) ematen dira. Hondarreko folioan bataila erronka baten zatia
(891-896 bb.) rectoan, eta asquen peredikia versoan, orrialdeon zenbaketa
ilun gertatzen delarik.
Testuan bi eskuren aztarnak soma daitezke zuzenketa eta tatxatu
ugarirekin. Esan genezake beraz emanaldi bat baino gehiagorako izan dela
erabilia, Lahorek nahiz Karrikirik zuzenduak agian.
Bestalde, bai ohartxo horretan, bai testuak aurkezten duen itxura
maneiatu eta higatuan, bete-betean dagokio Peillenek pastoral izkribuei
buruz bere garaian esandakoa (1981: 839-840):
Noski, gure antzerki xumeek ez dute XX menderarte
argitaratzeko faborerik izan eta tintaren ahultzeak,
paperaren txarrak, zizka eta pipien lanak, arratoinen
haginak lagun, batzu galdu dira, asko berriro kopiatu.
Testuen kopiatzea ulertzeko, jakin behar da Zuberoan
pastoralek arrakasta handia izan dutela, "saltzen
zirela", "prestatzen zirela".
19