eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Lehen 16 folioak Clovis-i dagozkio eta gainontzekoak St. Julieni.
Azkenaren versoan oyhenart irakur dezakegu, izkribuak izango zuen azken
jabearen deitura alegia, Hérellek zerrendan aipatu bietako bat izan
litekeena. 16. folio versoan irakurri duguna hau da: Simon (irakurtzen zaila
dena, norbait ezabatzen saiatu zela baitirudi) Dalchurrut tinta gorri edo
marroixkaz. Deitura horren gainean, tinta beltz edo ilunagoaz, Detchebarne
dago jarria, azpiko deituraren letrez baliatuz eta halako kontu apur batez
idatzia. Jarraian eta azken honen tinta eta letra berberez, bernard.
Bestalde, 1. folio urratuan eta versoaren beheko eskuinaldean hau
dugu: Jl faut quil En Soit/22 acteurs au dela des anges/En...blant/...IlJa
200 vers/... espazio txiki zuri bat, ezabatutako izen bati legokiokeena eta
detchebarne izan litekeen deitura irakurgaitz batek jarraitua/...tte de Bas
En/...Janvier 1770. Ezkribuaren idazmodua gure Cren antzekoa den arren, ez
dirudi bera denik. Gainbegiratu bat egin eta gero, ez dugu aurkitu gure Cn
ematen diren -t eta -k hitz amaierako morfemen arteko aldaketarik, ezta
herskari aurreko txistukari hobikariaren aldeko joerarik (ikus 1.5.2 atala
eta ohar-aldaeretako LPh 1, eta 1 bertsoak).
Beraz, badirudi izkribuaren alde horretan bi izen-deitura
daudela: Bernard Etchebarne eta Simon Dalchurrut, hain zuzen, Sarrikotako
udalean emandako zor auzi luze batean haren etsai izandakoa litekeena (le
sieur Alchurrut), beherago adieraziko dugunez. Dena den, Bernard Etchebarne
bakarra da, gure C kahierraren jabea alegia, izen-deituren idazmoduen antzak
egiaztatzen duenez (esan dezagun Cko 55 orrialdean dagoen zati erantsiaren
atzekaldean dagoela konparazioetarako erabili dugun sinadura).
Gure pastoralgile honen izena liburutegi bereko 37 zenbakidun
Sainte Héllène-n ere agertzen da. Hérellek bere zerrendan aipatzen ez duen
arren, Léon-ek erabili zuen bere lanean (1909: 199 eta 310-318). Izkribu
honen idazmodua Clovis-enaren berdintsua da eta azken pheredikiaren amaieran
honela irakurtzen dugu: Etchebarne fain. Azken orrialdean, tinta ilunago eta
beste luma batez: Ce Caye appa.../de Charritte. Hitz amaierako -t eta -k
nahasterik agertzen ez duen arren, leherkari aurreko txistukari hobikaria
gure izkribuaren berdintsu idazten du, 886 zenbakipeko bertsoan ederki
ikusten denez:
Esta arosarik bathere
non Estian bere Elhoric
ordenarisquy plaçerac Ere
29