20.01.2015 Views

giorgi gedeniZe

giorgi gedeniZe

giorgi gedeniZe

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

elementaruli nawilakebis aRmoCena.<br />

neitroni, pozitroni, antiprotoni<br />

3.5<br />

1920 wels rezerfordma iwinaswarmetyvela atomis birTvSi neitraluri<br />

nawilakis arseboba, romlis masa daaxloebiT protonis masis toli unda<br />

yofiliyo. am hipoTetur nawilaks rezerfordma neitroni uwoda.<br />

1928 wels ingliselma fizikosma pol dirakma iwinaswarmetyvela eleqtronis<br />

oreu lis pozitronis arseboba.<br />

1930 wels paulma iwinaswarmetyvela neitrinos (simbolo n) arseboba.<br />

1932 wels rezerfordis mowafem d. Cedvikma aRmoaCina neitroni (simbolo<br />

n).<br />

Cedviki atarebda cdebs: ikvlevda beriliumis gamosxivebis Tvisebebs,<br />

romelic warmoiSoboda a-nawilakebiT beriliumis bombardirebisas.<br />

<br />

1. gaixseneT ra aRmoaCina rezerfordma a-nawilakebiT<br />

azotis bombardirebisas.<br />

Cedvikma daadgina, a-nawilakebiT beriuliumis bombardirebisas beriliumidan<br />

gamodis eleqtrulad neitraluri nawilakebi, romelTa masa<br />

daaxloebiT protonis masis tolia. Cedvikis cdebi neitronis arsebobis<br />

damadasturebelia.<br />

Tanamedorve gazomvebiT dadgenilia Tavisufali neitronis masaa<br />

m n<br />

=1,6749286×10 -27 kg=1,008664902 m.a.e.=939,56563 mgev.<br />

protonis masa 0,2%-iT naklebia neitronis masaze.<br />

1932 wels k. andersonma kosmosur sxi vebSi aRmoaCina pozitroni, pozitronis<br />

masa zustad daemTxva eleqtronis<br />

masas, misi muxti eleqtronis muxtis moduls,<br />

aRmoCenili iqna pirveli antinawilaqtroni-eleqtronis<br />

antinawila-<br />

pozitroni an dadebiTi eleki<br />

_ pozitroni.<br />

kia, misi masa eleqtonis masis<br />

dirakma isic ivarauda, rom, eleqtronisa<br />

da pozitronis dajaxebisas moxdeba ani-<br />

modulis toli, misi simboloa e + .<br />

tolia, muxti eleqtronis muxtis<br />

hilacia _ orive nawilaki gaqreba da didi<br />

energiis fotonebi gaCndeba. pozitronisa da eleqtronis anihilacia Semdegnairad<br />

mimdi nareobs<br />

.<br />

energiis mudmivobis kanonis Sesabamisad, umetes SemTxvevaSi ori fotoni<br />

warmoiqmneba. TiToeuli fotonis energia unda iyos 0,51 mgev _ e.<br />

i. eleqtronis uZraobis energiis toli. didi energiis fotonis birTvTan<br />

dajaxebisas pozitron-eleqtronis wyvili warmoiqmneba:<br />

es energiis masad gardaqmnis erT-erTi magaliTia.<br />

eleqtron-pozitronis wyvili SeiZleba b daSlis drosac warmoiqmnas.<br />

am dros pozitronTan erTad neitrinoc Cndeba.<br />

45

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!