20.01.2015 Views

giorgi gedeniZe

giorgi gedeniZe

giorgi gedeniZe

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

1.1<br />

atomis planetaruli modeli<br />

daakvirdiT 6.1 suraTs.<br />

1. ra informacias iRebT suraTidan<br />

2. romeli α nawilaki miuaxlovda<br />

oqros atomi s birTvs yvelaze metad<br />

3. romeli α nawilakis moZraobis traeqtoriaa<br />

yvelaze metad gamrudebuli<br />

α<br />

α<br />

α<br />

I<br />

II<br />

III<br />

atomis<br />

birTvi<br />

sur. 6.1. atomis birTvidan<br />

sxvadasxva manZiliT daSorebuli<br />

α nawilakebis moZraobis<br />

traeqtoriebi.<br />

rezerfordis cdaSi iSviaTad, magram mainc, SeamCnies iseTi SemTxvevebic,<br />

rodesac calkeuli α-nawilakebis gabnevis kuTxe marT kuTxes aRemateboda.<br />

rezerfordisTvis eqsperimentebiT miRebuli Sedegi moulodneli aRmoCnda.<br />

`es TiTqmis iseve warmoudgenelia, _ ambobda rezerfordi, _ rogorc<br />

is, rom esroloT 15 duimiani yumbara Txeli<br />

duimi _ sigrZis erqaRaldis<br />

furcels, yumbara ki dabrundes ukan da<br />

mogayenoT dartyma~.<br />

Teuli. 1 duimi=25,40 mm.<br />

rogor SeiZleba eqsperimentiT miRebuli<br />

Sedegebis axsna<br />

Tu CavTvliT, rom atomSi dadebiTi muxti ganawilebulia ise, rogorc<br />

tomsoni varaudobda, maSin am Sedegis winaswarmetyveleba SeuZlebeli iyo.<br />

dadebiTi muxtis aseTi ganawilebis dros SeuZlebelia Seiqmnas sakmarisad<br />

Zlieri eleqtruli veli, romelsac SeeZleba α-nawilakis ukugdeba. marTlac,<br />

radgan Tanabrad damuxtuli birTvis eleqtruli velis daZabuloba<br />

ganisazRvreba E = k R<br />

q2 formuliT, rac naklebia misi radiusi miT ufro<br />

Zlieria eleqtruli veli mis zedapirTan da miT metia α nawilakis ganzidvis<br />

Zala.<br />

rezerfordi mixvda, rom α nawilakis ukugdeba SeiZleba mxolod im<br />

SemTxvevaSi, Tu atomis dadebiTi muxti da masa moTavsebulia sivrcis<br />

Zalian mcire areSi.<br />

sxvadasxva kuTxiT gabneuli α-nawilakebis daTvliT rezerfordma SeZlo<br />

birTvis zomebis Sefaseba. misi gaangariSebiT birTvis diametri 10 -14 -10 -15<br />

m rigisaa (sxvadasxva birTvs sxvadasxva diametri aqvs). TviT atomis zoma<br />

10 -10 m, 10-100 aTasjer aRemateba birTvis zomas. ase mivida rezerfordi<br />

atomis birTvis (mcire zomis sxeulis, romelSic koncentrirebulia atomis<br />

TiTqmis mTeli masa da mTeli dadebiTi muxti) arsebobis ideamde.<br />

SemdgomSi moxerxda birTvis muxtis gansazRvrac. Tu eleqtronis muxts<br />

erTeulad miviRebT, maSin birTvis muxti tolia mocemuli qimiuri elementis<br />

rigiTi nomrisa mendeleevis periodul sistemaSi.<br />

<br />

4. rogor ganvsazRvroT atomSi eleqtronebis raodenoba<br />

6

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!