Download part I - Center for Social Sciences

2. ra mimarTulebiT cvlilebebi? Sinaarsobrivi mxareTanamedrove konstituciebi, rogorc wesi, moicavs adamianis uflebebisdamcvel Tavebsa da ganayofebs. konstituciis es nawili, Tumca ki mniSvnelovanialiberalizmis damkvidrebis TvalsazrisiT, ar warmoadgens, rogorc amas xazsusvams jovani sartori 13 , konstituciis Seqmnis mTavar mizans. SesaZloawarmovidginoT konstitucia adamianTa uflebebis deklaraciis gareSe (mag. aSSiskonstituciis Tavdapirveli varianti), magram SeuZlebelia warmovidginoTkonstitucia, romelic ar aregulirebs Zalauflebis ganxorcielebismeqanizmebs da ar anawilebs funqciebs. konstitucia, pirvel rigSi, saxelmwifoZalauflebis CarCoebs ayalibebs; 2004 wlis sakonstitucio cvlilebebic,ZiriTadad, centraluri xelisuflebis mowyobas Seexo.2004 wlis sakonstitucio cvlilebebis mTavar Sinaarsobriv komponentswarmoadgenda ministrTa kabinetis SemoReba da premier-ministris Tanamdebobisdaweseba. es sakiTxi, romelic jer kidev eduard SevardnaZis mmarTvelobisperiodSi mravaljer iqna wamoweuli sxvadasxva opoziciuri politikuripartiisa da politikosis mier, yovelTvis efuZneboda mmarTvelobis efeqtianobisamaRlebis saWiroebas da prezident SevardnaZis garkveul gamijvnas Sidaekonomikuri problemebis mogvarebisgan. es winadadebebi modioda saparlamentoumravlesobidanac (moqalaqeTa kavSiri), romelic ibrZoda aRmasrulebelxelisuflebaze meti gavlenis mosapoveblad. amgvari iniciativebiT gamodiodabevri opoziciuri partia, maT Soris tradicionalistebi da leiboristebi,romelTac hqondaT sakuTari kanonproeqtebi, xolo mrewvelebs ministrTakabinetis SemoReba saprogramo dokumentSi hqondaT dafiqsirebuli. yvelazeaxlos ganxorcielebasTan es sakiTxi 2001 wlis gazafxulze mivida, rodesacprezidentma parlamentSi gansaxilvelad Sesabamisi kanonproeqti Semoitana;kanonproeqti sajaro ganxilvisTvis 2001 wlis gazafxulze gamoqveynda. Tumca amdokumentis saparlamento ganxilva ver Sedga, vinaidan cxadi gaxda, rom is verSeagrovebda sakmarisi raodenobis momxreebs. kritikosTa nawilma xazi gausvakanonproeqtis arademokratiulobas da kvlav wamowia saparlamento mmarTvelobisupiratesobis sakiTxi, xolo naklebad sajaro, kuluaruli winaaRmdegobagamoiwvia momavali premier-ministris (zurab Jvanias) kandidaturam.2004 wels premier-ministris Tanamdebobis SemoRebis perspeqtivam Zveli diskusiebisfonze Semdegi problemebi warmoSva: ra tipis cvlilebebs gamoiwvevdaes qveynis politikur mowyobaSi? ministrTa kabinetis Seqmna, romelsac uxelmZRvanelebspremier-ministri, TavisTavad arafers ambobs qveynis politikurmowyobaze. ministrTa kabineti SeiZleba arsebobdes rogorc saparlamento, isenaxevradsaprezidento da supersaprezidento respublikebSi. am modelebisnimuSebad sajaro diskursSi xSirad figurirebs “evropa”, “safrangeTi”, “ruseTida TurqmeneTi”: “es aris absoluturad evropuli modeli” (zurab Jvania, 27ianvari, rusTavi 2); “safuZveli aris franguli modeli” (mixeil maWavariani, 27ianvari, rusTavi 2); “es ar aris franguli modeli. praqtikacaa gansxvavebuli.dgas rusulsa da Turqmenuls Soris. ar aris demokratiuli konstitucia” (kobadaviTaSvili, 5 Tebervali, saparlamento ganxilva). amgvari Sefasebebi argansazRvraven calsaxad sasurveli modelis xasiaTs. erTi mxriv, am droisTvis,Tuki laparakia naxevradsaprezidento mowyobisken gadasvlaze, Zveli argumenti,rom SevardnaZe ver uZRveba ekonomikas, aRar aris aqtualuri, piriqiT,axladarCeul prezidentSi (noemberSi is jer kidev “gamarjvebuli xalxislideria”, magram misi momavali prezidentoba aravisSi eWvs ar iwvevs) akumulirebuliaxalxis mTeli imedebi momaval karg mmarTvelobasTan dakavSirebiT.amdenad, Zveli miswrafeba prezidentis aRmasrulebeli Zalauflebis Sez-Rudvisa veRar amarTlebs saprezidento modelis uaryofas. meore mxriv, sakonstituciocvlilebam SeiZleba gamoiwvios Zalauflebis gadametebuli koncentrirebaprezidentis xelSi, rogorc es 2001 wlis proeqtis kritikaSi dafiqsirda,rac kiTxvis qveS ayenebs revoluciis gacxadebul demokratiul xasiaTs.tradiciulad, saparalamento modeli saqarTveloSi asocirebulia met13 G. Sartori, Comparative Constitutional Engineering, New York University Press, 1994, 199718