30.01.2013 Views

tariel Wanturia vikileqsi andro buaCiZe gamoRviZeba laSa ...

tariel Wanturia vikileqsi andro buaCiZe gamoRviZeba laSa ...

tariel Wanturia vikileqsi andro buaCiZe gamoRviZeba laSa ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

12 agvisto - 1 seqtemberi 2011<br />

mkiTxveli<br />

_ batono levan, amas winaT, Tqvens<br />

Sesaxeb statia wavikiTxe. ewera, xatva<br />

oTxi wlisam daiwyo, im literaturas<br />

asuraTebda, romelsac mSoblebi<br />

ukiTxavdneno. marTla ase iyo?<br />

_ bavSvobaSi aseTi niWi mqonda _<br />

nebismieri moculobis leqss zepirad<br />

vimaxsovrebdi. dedaCemi qarTul-sparsuli<br />

enebis specialisti iyo da umetesad<br />

qarTul xalxur poezias,<br />

qarTul-iranuli eposis nimuSebs mikiTxavda.<br />

misgan vicnobdi `yaramanians~,<br />

`amiran-darejanians~, `visramians~.<br />

sagmiro Tematika bavSvisTvis, da<br />

miT ufro biWisTvis, STambeWdavia, da<br />

mec, wakiTxuls gulmodgined vasuraTebdi.<br />

raindobis Temaze moTxrobebs<br />

TviTonac vwerdi da Semdeg vxatavdi.<br />

6-7 wlis asakSi, mamaCemma moskovSi wamiyvana.<br />

iq, ucxoelebis maRaziaSi,<br />

`berZnuli miTebis~ wigni SeiZina da<br />

yovel dRe mikiTxavda. Tan, puSkinis<br />

muzeumSi davyavdi, sadac im gmirebis<br />

antikur qandakebebs miCvenebda, romlebsac<br />

miTebidan ukve vicnobdi.<br />

mogexsenebaT, puSkinis muzeumi marina<br />

cvetaevas mamis daarsebulia. axlac<br />

maxsovs, rogor idga mamaCemi muzeumis<br />

memorialur dafasTan da ivan cvetaevis<br />

Sesaxeb kiTxulobda. mogvianebiT,<br />

marina cvetaeva Cemi erT-erTi sayvareli<br />

poeti gaxda. yoveldRiurad<br />

davdiodiT muzeumSi. antikuri xelovnebis<br />

nimuSebis xilviTa da miTebis<br />

kiTxviT miRebuli STabeWdileba<br />

erTmaneTis adekvaturi iyo. vinaidan,<br />

bavSvs mibaZvis Taviseburi unari aqvs,<br />

Cems mier berZnuli qandakebebis gavleniT<br />

Seqmnili suraTebi originaluri<br />

gamodioda da sxva bavSvebis<br />

naxatebs ar hgavda. amis Semdeg ramdenime<br />

weli skolis gakveTilebi TiTqmis<br />

aRar Camtarebia, radgan maswavleblebi<br />

berZnul miTebs, `iliadasa~ da `odiseas~<br />

mayolebdnen. Cemi TanaklaselebisTvis<br />

es sruliad ucxo istoriebi<br />

iyo.<br />

roca wamovizarde, mama cdilobda<br />

inglisuri, franguli, germanuli,<br />

italiuri gamocemebi SeeZina. meubneboda,<br />

ucxo enebi Tu ar gecodineba,<br />

yru da munji iqnebio. me ki ZiriTadad<br />

rusulad vkiTxulobdi. zogjer daumalavs<br />

kidec rusuli wignebi, iqneb<br />

sxva enebze kiTxva aman mainc aiZuloso.<br />

mas surda, fizikosi gavmxdariyavi, magram<br />

mxatvrobisaken Cemma swrafvam<br />

mamis survils sZlia.<br />

_ jer isev bavSvi iyaviT, roca originaluri<br />

azrovnebisa da xelweris<br />

gamo sabWoTa cenzuram Tqveni namuSevrebi<br />

daiwuna da saerTaSoriso<br />

sabavSvo konkursSi monawileobis<br />

saSualeba ar mogcaT. garkveulwilad,<br />

es istoria literaturasac<br />

ukavSirdeba.<br />

_ daaxloebiT cxra wlis asakSi<br />

mamaCemma wamakiTxa poema indielTa<br />

Sesaxeb _ `haiavaTas simRera~. jer<br />

kidev antikuri qandakebebis STabeWdilebis<br />

qveS viyavi da radgan indielebsac<br />

ar ecvaT tansacmeli, maTTvisac<br />

sxeulis siSiSvle iyo damaxasiaTebe-<br />

levan WoRoSvili:<br />

literaturuli literaturuli gazeTi gazeTi<br />

interviu<br />

`bavSvobaSi nebismieri moculobis<br />

leqss zepirad vimaxsovrebdi~<br />

mxatvar levan WoRoSvilis ojaxis istoriaSi literaturas gansakuTrebuli adgili aqvs. mxatvris winapari<br />

xresilis cnobili omis dros solomon pirvels mimxrobia, mesxeTidan imereTSi gadasula da mefis<br />

mwerali da piradi mdivani gamxdara. iqidan moyolebuli, maTi gvaris warmomadgenlebi umetesad inteleqtualuri<br />

saqmianobiT gamoirCeodnen. maT Soris iyo mxatvris babua _ akaki wereTlis piradi eqimi, romelmac<br />

mogvianebiT akakize da sawereTlos maSindel yofaze Zalze saintereso mogonebebi dawera.<br />

mxatvris didi bebia ekaterine gabaSvili gaxldaT _ cnobili mwerali da ilia WavWavaZis Tanamoazre.<br />

batoni levanis dedas Tvramet wlamde ekaterine zrdida. mweralTa kavSiris pirveli Tavmjdomare kote<br />

mayaSvili maT ojaxs siZed ekuTvnoda. batoni levanis meore babuam, konstantine <strong>andro</strong>nikaSvilma, ganaTleba<br />

sorbonis universitetSi miiRo, dramaturgiasa da reJisuraSi muSaobda, kinematografistTa kavSiris<br />

erT-erTi pirveli Tavmjdomare gaxldaT, mwerlobda kidec. molieri pirvelad man Targmna qarTulad.<br />

1924 wels, roca bolSevikuri reJimi <strong>andro</strong>nikaSvilebs sastikad gausworda, konstantine safrangeTSi yofnis gamo gadaurCa daxvretas. 1937<br />

wels ki, meuRlis naTesavma Seatyobina, dapatimrebas gipirebeno da Tavadi <strong>andro</strong>nikaSvili farulad gaerida safrTxes. darCenili cxovreba<br />

volgispireTSi gaatara, qalaqidan qalaqSi gadadioda.<br />

amgvari istoriis mosmenisas, warmovidgine, rom batoni levanis saojaxo biblioTeka Zveli gamocemebiTa da unikaluri xelnawerebiT<br />

iqneboda mdidari. Tumca miTxra, dedis ojaxis wevrTa devnis gamo, maTi wignebidan mxolod mcire nawili SemogvrCao.<br />

li, advili gaxda CemTvis maTi formalurad<br />

dakavSireba elinur plastikasTan.<br />

haiavaTac davasuraTe _ mTeli<br />

seria, sadac mwvane da wiTeli indielebi<br />

erTmaneTs ebrZodnen da mas<br />

`balaxisa da cecxlis brZola~ davarqvi.<br />

Cvens ojaxs xSirad stumrobdnen<br />

mxatvrebi, maT CaTvales, rom `balaxisa<br />

da cecxlis brZola~ abstraqtuli<br />

azrovnebis erTgvari nimuSi iyo da namuSevari<br />

momiwones. sabWoTa periodSi<br />

xom yvelaferi abstraqtuli ikrZaleboda;<br />

albaT, Cemma naxatebma ufrosebis<br />

yuradReba amitomac miiqcia. gadawyvites,<br />

namuSevari kanadis saerTa-<br />

Soriso konkursze waredginaT, magram<br />

cenzuram wiTeli indielebi bolSevikebs<br />

daukavSira, CaTvala, rom ar Sei-<br />

Zleboda wiTlebs mwvaneebTan<br />

ebrZolaT da naxati konkursze ar<br />

gaigzavna. amis Sesaxeb mamaCems pirdapir<br />

uTxres. ase rom, bavSvobidanve vicodi,<br />

rom cenzura ebrZoda mxatvrobas.<br />

_ Tqveni azriT, norCi mkiTxvelis<br />

literaturul gemovnebas ramdenad<br />

gansazRvravs is pirveli wignebi,<br />

romelsac mas ufrosebi awvdian?<br />

_ dRes gacilebiT xelmisawvdomia<br />

sabavSvo literatura, arCevani didia.<br />

Cems bavSvobaSi ase ar iyo. maxsovs,<br />

sadRac amovikiTxe, rom CrdiloeT<br />

koreas diqtatorma gadawyvita gamoeca<br />

da mosaxleobisTvis gaecno diumas<br />

`sami muSketeri~ da Jiul vernis<br />

romeliRac saTavgadasavlo romani.<br />

sabWoTa kavSirSic igive mdgomareoba<br />

iyo _ ama Tu im ucxoel mwerals raime<br />

politikuri principiT gamoarCevdnen<br />

da amis Semdeg, mTel sabWoTa kavSirSi<br />

mxolod im mwerlis Semoqmedeba iTargmneboda,<br />

mxolod mas gamoscemdnen,<br />

kiTxulobdnen, masze saubrobdnen. ase<br />

gaicno mosaxleobam remarki, Semdeg<br />

heminguei, folkneri... magram amas literaturul<br />

ganaTlebas ver daarqmevdi,<br />

es verc mkiTxvelis literaturul<br />

gemovnebas ganaviTarebda. igive mdgomareoba<br />

iyo mxatvrobaSi, musikaSi, mecnierebaSic<br />

ki.<br />

maxsovs, mamaCemis erTma amerikelma<br />

megobarma literaturuli Jurnali<br />

gamogviwera. misi saSualebiT uaxlesi<br />

literaturuli procesebisTvis Tvalis<br />

midevneba SeiZleboda. periodul<br />

gamocemas ramdenime weli Seuferxeblad<br />

viRebdiT. rogorc Cans, cenzuram<br />

masSi safrTxe ver dainaxa.<br />

_ marina cvetaeva axseneT, Cemi<br />

erT-erTi sayvareli poeti ariso.<br />

erTxans, sabWoTa cenzura mis Semoqmedebasac<br />

krZalavda.<br />

_ simarTlea yvelaferi, rac<br />

akrZalulia _ es aris Cemi, rogorc<br />

xelovanis kredo. tyuils aravin<br />

akrZalavs. iseT sferoebSi, rogoricaa<br />

xelovneba, literatura, mecniereba,<br />

tyuili sakuTar Tavs TviTonve gaaba-<br />

Tilebs. adamianebi iolad mxolod<br />

sulelur tyuils ijereben. amitom,<br />

roca raime mkacrad akrZalulia, is<br />

aucileblad aris simarTle, da raki<br />

simarTlea, maSasadame xelovnebis<br />

obieqtia, radgan xelovneba, rodenis<br />

TqmiT _ da amas sxva didi mxatvrebic<br />

ambobdnen _ aris simarTlis, WeSmaritebis<br />

samsaxuri. cvetaevas imitomac<br />

devnidnen, rom poeti Sinaganad marTali<br />

iyo, Tavis nawerebSic arasodes<br />

tyuoda. ra mizeziT unda aekrZalaT<br />

misi Semoqmedeba? miTologiaze, siyvarulze,<br />

adamianur urTierTobebze<br />

werda. garda amisa, velimir xlebnikovis,<br />

ilia zdaneviCisa Tu sxvaTagan gansxvavebiT,<br />

is ar yofila ukiduresi<br />

avangardisti. ase rom, cvetaevas Semoqmedebis<br />

akrZalvis mizezi WeSmaritebis<br />

siyvaruli iyo. gaxsovT is leqsi,<br />

sikvdilis Semdeg pasternakma rom miuZRvna?<br />

amgvar miZRvnebSi xom, rogorc<br />

wesi, imaze weren, rac adamians sicocxleSi<br />

gansakuTrebiT gamoarCevda, rac<br />

damaxasiaTebeli iyo misTvis. magali-<br />

Tad, axmatovam pasternakze Tqva, mas<br />

mTeli buneba memkvidreobiT ergoo.<br />

pasternaki ki cvetaevaze werda: `Ëèöîì<br />

ïîâ¸ðíóòàÿ ê Áîãó, òû òÿíåøüñÿ ê Íåìó ñ<br />

Çåìëè~. maxsovs, samxatvro akademiis<br />

studentTa garkveuli wre akrZalul<br />

literaturas vkiTxulobdiT, maSin<br />

pirvelad movismine cvetaevas yvelaze<br />

akrZaluli leqsebis seria `Ëåáåäèííûé<br />

ñòàí~, sadac TeTrgvardielebze, maT<br />

winaswar ganwirul raindul sulze ewera.<br />

polonelebs aseTi gamoTqma aqvT<br />

_ dideba damarcxebulebs! maTi qveynis<br />

istoriuli warsuli Zalian hgavs<br />

saqarTvelos istorias. cvetaevasTvisac,<br />

romelsac deda naxevrad<br />

poloneli hyavda, gansakuTrebiT axlobeli<br />

iyo amgvari damokidebuleba<br />

damarcxebulis, daCagrulis mimarT.<br />

damarcxebuli _ Tundac imitom, rom<br />

is devnilia, simarTlisTvis ewama _<br />

yovelTvis axlos dgas qristianul<br />

WeSmaritebasTan. simarTle ki orive<br />

mxares aqvs. cvetaeva werda TeTri<br />

armiis oficrebze, glexebze, samRvdeloebaze,<br />

Zvel moskovze _ yvelaze da<br />

yvelaferze, rasac bolSevizmi anadgurebda<br />

da risi damcvelebic ganwirulni<br />

iyvnen damarcxebisTvis.<br />

_ Tqveni Semoqmedebac xom imave<br />

simarTlezea agebuli. Tqven<br />

yovelTvis xatavdiT im saxeebs, vis<br />

mimarTac Seuwynarebeli iyo komunisturi<br />

reJimi, radgan es saxeebi<br />

qarTul suls, Sinagan kulturas asxivebda.<br />

xatavdiT im Tbiliss, romelic<br />

ase Sors iyo sabWoTa realizmisgan<br />

da warsulSi abrunebda adamianebs.<br />

_ maxsovs, guram asaTiani Jurnal<br />

`literaturnaia gruzias~ redaqtorad<br />

rom dainiSna, viRac rusi TeTrgvardieli<br />

poetis leqsebi miutanes<br />

dasabeWdad. meubneboda: `ra vqna, es<br />

leqsebi rom davbeWdo, momedavebian,<br />

saqarTvelosTan am poets ra kavSiri<br />

aqvs? xom ar vetyvi, TeTrgvardielia<br />

da esaa misi kavSiri saaqarTvelos-<br />

Tano?!~ maSin Zalian axalgazrda viyavi,<br />

Sinaganad vxvdebodi ras gulisxmobda<br />

gurami, magram mindoda racionalurad<br />

gameazrebina misi sityvebi.<br />

13<br />

saqme isaa, rom TeTrgvardielebi istoriuli,<br />

monarqiuli, aristokratiuli<br />

kulturis matareblad miiCneodnen.<br />

qarTuli eTnosic am kulturis<br />

matarebelia. amitomac, igi mudam<br />

upirispirdeboda bolSevizms. cxadia,<br />

am SemTxvevaSi glexobasTan dapirispirebas<br />

ar vgulisxmob. piriqiT, aristokratiaSi<br />

feodaluri xanis _ memamulur-glexuri<br />

_ kultura moiazreba.<br />

raki saqarTveloSi, da nawilobriv<br />

ruseTSic, burJuaziuli fena SedarebiT<br />

gvian dawinaurda, qarTuli eTnosi<br />

didxans rCeboda aristokratiulad.<br />

amitomac, sabWoTa wlebSi devnidnen<br />

da krZalavdnen yvelafers, rac<br />

aristokratiulobis niSans atarebda.<br />

es ki iyo qristinuli sarwmunoeba,<br />

qarTuli ena, erovnuli samosi, Suasaukuneebis<br />

kedlis mxatvroba, xalxuri<br />

folklori. maxsovs, pirvelad<br />

ojaxuri portretebi rom davxate,<br />

miTxres, namuSevrebi aravis aCveno,<br />

menSevikebi dagixatavs da dagiWereno.<br />

ratom iyvnen menSevikebi? radgan Zveli<br />

qarTuli samosi ecvaT?! gamomdinare<br />

Cemi kredodan, rom rac akrZalulia<br />

_ WeSmaritebaa da maSasadame<br />

xelovnebaa, amis mxatvrulad gaazreba<br />

daviwye da socialistur realizms<br />

qarTuli fenomeni davupirispire. gadavwyvite<br />

socrealizms aramxolod<br />

formiT, aramed ideologiuradac<br />

davpirispirebodi. amitomac, 1975-dan<br />

moyolebuli, aTi wlis ganmavlobaSi,<br />

Tuki rame Rirebuli Sevqmeni, im periodSi<br />

Sevqmeni. gamofenebSi monawileobis<br />

saSualeba erTxelac ar momces,<br />

Cems namuSevrebs arsad iRebdnen.<br />

_ dRes, roca wignis didi arCevania,<br />

roca avtorebi aRar ikrZalebian,<br />

ra mimarTulebis literaturas<br />

kiTxulobT?<br />

_ roca aseTi arCevania, SeuZlebelia<br />

yvelaferi waikiTxo. me da albaT<br />

yvela im adamians, romelsac CemsaviT<br />

ufiqria mwerlobaze, literaturaze,<br />

survili hqonia swored literaturul<br />

procesebs mihyoloda, uamravi<br />

mizezis gamo dro aRar rCeba araprofesiuli<br />

literaturis sakiTxavad.<br />

aris wignebi, razec msmenia, mifiqria,<br />

risi wakiTxvac minda, magram zogi ver<br />

viSove, zogi Zviria, an kiTxvisTvis ver<br />

movicale. ise, yovelTvis vcdilobdi,<br />

yvela mimarTulebis literatura mekiTxa.<br />

_ Tanamedrove qarTuli literaturis<br />

nimuSebs ramdenad icnobT?<br />

_ zogs vicnob, zogs _ ara. raRac<br />

momwons, raRac _ naklebad. vfiqrob,<br />

bevr mwerals weris kargi teqnika da<br />

saintereso Temebi aqvs. imisTvis, rom<br />

Tanamedrove qarTul mwerlobaze<br />

garkveuli azri Camogiyalibdes, mxolod<br />

wakiTxva ar kmara, dro unda gavides<br />

_ drois da epoqis Sefaseba<br />

moxdes da gamoCndes, am mwerlobam ra<br />

Tqva, ra ar Tqva an, risi Tqma ver moaxerxa.<br />

esaubra Tamar Juruli

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!