You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
49 1554 FEBRUAR. 50<br />
1917<br />
LYSERUS ') OALVINO.<br />
Mus admiratorem se profitetur et occasione scribendi<br />
avide arrepta muUa de statu ecclesiae iu ducatu<br />
Wirtemiergensi scribit et Calvini studio, theohgica<br />
exegetka irenica laudat.<br />
(Genev. p. 131, Laus. p. 286, Hanov. p. 320, Ohouet p. 177,<br />
A tust. p. 81. Mann scripta non exstat.)<br />
Quod ego homo tibi ignotus, vir praestantissime,<br />
ad te literas dare non vereor, quaeso ne audaciae<br />
aut temeritatis alicuius damnes, multo minus<br />
aegre molesteque feras. Hoc enim tibi velim<br />
persuadeas, me ad id audendum non nisi germano<br />
ac vere àwnoxqhfp (ut apostolus vocat) amore erga<br />
te esse adductum. Ex quo enim primum ecclesiae<br />
cura mihi mandata est (sexennium autem fere in<br />
exercendo hoc munere exegi) ao lucubrationes tuas<br />
evolvere coepi, tantus me tui amor incessit, ut interea<br />
vix aliud magis in votis habuerim quam me<br />
tibi esse notum et amicum. Adeo etiam, ut quum<br />
ante quadriennium Augustanum illud to (ttraCv, ut<br />
vocant, hinc inde grassaretur, ac pios sincerosque<br />
evangelii doctores in exsilium eiiceret, mihi diu<br />
propositum aliud non fuerit, quam statim Genevam<br />
me velle petere, simul ac ministerio prohiberer.<br />
Etiam8i vero id (Christo sit laus et gloria) non<br />
factum, et Deus ex mero suo favore, quo nos nunquam<br />
non prosequitur evangelium suum purum<br />
nobis partim reliquerit, partim dispulsis xov (teiagi<br />
et papatus tenebris iterum restituent, ego tarnen te<br />
propterea amare non desii. Sed quo tu indies plures<br />
in ecclesiae communis utilitatem et aedificationem<br />
libros emittis, eo maiore quoque studio te semper<br />
ego quoque prosequor.<br />
Quamobrein quum nuper ex bibliopola nostro,<br />
quum esset in nundinas illas Francfordienses profecturus,<br />
quaererem num etiam Genevenses üluc<br />
venirent, üle vero non solum venire eos, verum<br />
etiam sibi nonnib.il familiaritatis cum eis intercedere<br />
diceret: temporäre mihi non potui, quin traderem<br />
bibliopolae literas, quas ab eo G-enevenses mercatores<br />
acceptas ad te usque perferrent. Accipe igitur,<br />
vir ornatissime, hanc epistolam tanquam pvtipoovvov<br />
amoris mei erga te summi, sinceri ac vere christiani :<br />
cbristiani, inquam, utpote qui pietatis auspiciis con-<br />
1917.1) Caspar Lyser, pastor Niirtingensis, cum cognato<br />
lac Andreae Goeppingensi eniae pugnavit pro potestate clavium<br />
a Brentio ministris adempta, Vireti librum de Ministerio<br />
prae omnibus studiose amplexus, Bueeri et Blaureri discipulus,<br />
vestigia Helvetiorum sequebatur, verum contra Brentium et<br />
principem praevalere non potuisse non est quod moneamus.<br />
{Hartmann u. Jaeger, Brentz II. 285 ss.)<br />
Calvini opera. Vol. XV.<br />
secratus ab externis causis non pendeat: quemadmodum<br />
tu alicubi de eiusmodi amioitia loqueris.<br />
Hanc enim ego quoque, cum Hieronymo, pro vera<br />
amicitia et neoessitudine habeo, quam non utilitas<br />
rei familiaris, non praesontia tantum corporum, non<br />
subdola et palpans adulatio, sed Dei timor et divinarum<br />
literarum Studium conciliant, ac sic Christi,<br />
glutino copulatur: qualis rêvera haeo nostra erit, si<br />
modo me in album tuorum amicorum referre dignatus<br />
fueris.<br />
Tu autem, mi Calvine, in sancto illo tuo acpio<br />
proposito susceptoque labore explanandae scripturae<br />
strenue perge: nee prius désiste «quam omnes<br />
libros propheticos et apostolicos percurreris. Si<br />
modo tarn diu (quod unice a Deo patre Domini<br />
nostri Iesu Christi rogamus) vitam tibi Dominus<br />
prorogaverit. Placet enim mihi, imo piis omnibus,<br />
purus file ac vere latinus tuus stylus. Placet succinct»<br />
ilia brevitas: quae etiamsi non more aliorum<br />
interpretum, in locos communes evagatur, nihil<br />
tarnen omittit quod scitu dignum et necessarium<br />
est. Probatur etiam nobis illud pium pacis Studium,<br />
quo conaris oblivione sepelire contentionem illam,<br />
satis infelicem, de eucharistiae sacramento motam,<br />
quae multum nos iam diu exercuit, et haud dubie<br />
multis, ne Christo se totos addicerent, fuit impedimenta<br />
ac obstaculo. Quoniam vero haec contentio<br />
apud omnes oblivione obrui nequit, conaris dissidentes<br />
partes inter se reconciliare, ac ita iuxta<br />
Christi verbum ttyyvoiiomv. Nee dubita, te non<br />
perdidisse in hoc Studium et operam. Multi enim<br />
quos ego novi, qui antea adversam partem tantum<br />
non exsecrabantur, lecta tua hac de re ac diligentius<br />
perpensa sententia, aequiores Zwinglio et Oecolampadio<br />
facti, plane in tuam sententiam manibus ac<br />
pedibus eunt. Ex quorum numéro me quoque<br />
unum esse libère profiteor. Vere enim tibi assentior<br />
alicubi dicenti: Nisi Lutherus, Oecolampadius<br />
ac reliqui (viri certe nunquam satis laudati) partim<br />
sinistris opinionibus fuissent occupati, partim disputationis<br />
vehementia exacerbati, rem tantam non<br />
fuisse quin potuissent inter se reconciliari. Haec,<br />
si bene memini, tua verba sunt. Verum talem<br />
contentionem et offendiculum promeruit mundi ingratitudo,<br />
qui Christum sibi illucescentem non quo<br />
par fuisset honore ac reverentia excepit. Quod si<br />
alter alterum nonnunquam asperius tractavit, id<br />
tribuendum est infirmitati eorum: qua laborant<br />
etiam in hac vita sanctissimi. In istis enim altercationibus<br />
caveri nequit, quin multa non tam ex<br />
animo, quam ex affectu dicantur. Id quod etiam<br />
in hac contentione factum, a Domino tarnen eia<br />
condonatum, plane nullus dubito.<br />
Si quaeris in quo statu nostrae sint ecclesiae-.<br />
(quae enim*tua est pietas, pro nobis quoque haud.<br />
dubie es sollicitus) scias, omnes in hoc duoatu pa-<br />
4
Change language