You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
57 1554 FEBRUAR. 58<br />
«t antichristiano supplicio affecisset? Habuit quidem<br />
oivitas vestra, vidit et cognovit, plurimos isthac<br />
transeuntes, in Deum et veram religionem contumaces,<br />
impios, blasphemos et manifestos evangelii<br />
contemptores, imp et persequutores, quos tarnen liberos,<br />
securos et inoffensos abire permisit. At vero<br />
hoc unum erat caput tantopere animis vestris infensum,<br />
oculis grave, auribus infestum, boc unum<br />
caput erat tot laqueis et insidiis obsessum, tot telis<br />
expetitum, tot diris et imprecationibus devotum:<br />
sic tandem praeda in casses deeidit, laqueos et insidias<br />
evitare non potuit: tandem suae audaciae et<br />
temeritatis poenaß dedit. Gaude, Antoni, gaude et<br />
satiare ! En caput et dextram hominis, qui in te<br />
moresque tuos stilum tarn acriter strinxit, in tuos<br />
errores et vitia tarn libère et licenter invectus!<br />
Hoc Ithacus velit et magno mercentur Atriäae! 9 )<br />
Quod si pacatiore animo iustitiae leges consideremus,<br />
quanta mox iniustitia, quanta immanitas<br />
apparebit. Nemo enim sine dolo morte punitur.<br />
Quomodo autem doli is argui potest qui opinionem<br />
animo coneeptam ut veram et evangelicam scripturis<br />
et rationibus tueri atque etiam mori pro ea<br />
paratus est? Neminem sane puto tarn stupidi esse<br />
ingenii, tarn hebeti consilio, tarn communis sensus<br />
expertem, qui in animum suum inducere possit,<br />
bominem velle ultro falsitatem sibi cognitam cum<br />
suo dispendio manifeste tueri, et pro ea non modo<br />
temporalem sed etiam aeternam mortem oppetere.<br />
Quanquam enim permulti inveniuntur qui pro temporariis<br />
commodis veritati cognitae pro tempore<br />
refragentur aut falsitati faveant simulantes, nullus<br />
tarnen unquam inventas est qui pro falsa opinione<br />
prudens sciensque mori voluerit, et animam suam<br />
ad aeternum interitum gratis et sponte deducere.<br />
Praeterea, quum scrutatores cordium nullo modo<br />
esse possimus, quae res soli Deo praeeipua est, de<br />
aliéna conscientia iudicare temere non debemus,<br />
nee alienam fidem in deteriorem partem aeeipere:<br />
sed boni animi simplicitas et Caritas suadent ut<br />
male opinantem vel sentientem errore magis quam<br />
dolo peccare existimemus, et magis imprudentia<br />
labi quam se ipsum scienter prodere et mortis aeternae<br />
vineulis obligare. Fides enim et veritatis<br />
cognitio donum Dei est, nee omnibus omni tempore<br />
datur. Spiritus ergo omnia iudicat, ipse autem<br />
a nullo sed a se ipso iudicatur. Quare iniquissimum<br />
est errantes spiritus corporalibus poenis velle<br />
constringere, et bomines imprudenter labentes atque<br />
falsa opinione deeeptos ultimo supplicio adiudicare.<br />
Nunc addamus exempla. Si Martini Lutheri<br />
spiritus, quum Deo placuit, in hoc excitatus fuit ut<br />
plerasque opiniones in religione Christiana iam<br />
mille et trecentis abhinc annis publico omnium pa-<br />
9) Virg. Am. IL 104.<br />
trum consensu communiter catholiceque reeeptas,<br />
praesertim (ut interim alias prope infinitas omittam)<br />
de transmutatione et adoratione panis symbolici,<br />
de purgatorio, invocatione divorum, caelibatu,<br />
libero arbitrio et primatu romanae sedis, in dubium<br />
non modo revocaret, sed etiam editis voluminibus<br />
in totum convelleret atque rescinderet, et falsas<br />
esse multis populis persuaderet, nee tarnen quispiam<br />
nunc invenitur ex iis qui evangelium profitentur,<br />
qui ilium vel male egisse dicat, vel flammeis suppliciis<br />
dignum fuisse sentiat, qui ausus fuerit tot<br />
catholicas opiniones tot saeculis confirmatas suo<br />
spiritu rescindere, et universam ecclesiam novis<br />
dogmatibus conturbare et scismate manifesto antiquam<br />
aut saltern diutinam religionem proscindere:<br />
si uni, inquam, monacbo Germano pacatis temporibus<br />
et florente Romana sede tantum lieuit, cur<br />
Serveto Hispano, viro bene docto et in saoris literis<br />
diligenter versato atque exercitato, non lieuit iam<br />
commotis temporibus et scismatibus superinduetds,<br />
et novis quotidie hominum opinionibus, interpretationibus<br />
et' decretis gliscentibus, unicam opinionem<br />
de hoc imaginario nomine trinitatis, de quo<br />
ne syllaba quidem in scripturis invenitur, ab ethnicis<br />
philosophis primum introduetam. quam nee<br />
apostoli nee eorum diseipuli unquam cogitarunt, in<br />
dubium revocare et scripturae autoritate manifestisque<br />
rationibus erroneam impiam et absurdam ostendere?<br />
Nullus spiritus contemnendus est sed omnia<br />
probanda, ut inquit Paulus, et quod bonum fuerit<br />
amplectendum. Quotidie Deus novos spiritus excitât<br />
ad revelationem veritatis et iudiciorum suorum,<br />
et usque ad finem saeculi iugiter excitabit, ne quisquam<br />
hominum sibi blandiri queat se unum super<br />
omnes illustratum, sibi uni omnem veritatem patefaetam:<br />
quin imo omnis homo mendax, et conclusit<br />
Deus omnes sub peccato et mendacio ut omnium<br />
misereatur, et solus ipse verus et verax in sermonibus<br />
suis iustificetur.<br />
Sed ut ad exempla redeam, annon Ulricus<br />
Zwinglius, vir pius et doctus, fervente et novo spiritu<br />
Martini opinionem de eucharistiae sacrament»<br />
iam passim ab universa fere Germania reeeptam,<br />
approbatam et doctissimorum hominum suffragiis<br />
confirmatam nova scripturarum interpretatione dissolvit,<br />
probabilioremque demonstrare conatus est,<br />
licet Martinus verborum proprietati magis haereret,<br />
Ulricus autem scripturae tropum et figuräm agnosceret.<br />
Quae controversia tanto hinc inde studio,<br />
tot aculeis inter ipsas evangelicae professionis ecclesias<br />
agitata est, et usque in hodiernum diem tot<br />
contentiosis et famosis libellis agitatur, ut nisi Deus<br />
optimus manum admoveat non sit spes tantam contentionem<br />
usque in diem iudicii consopitam* iri:<br />
adeo pertinax est quisque sui nominis et studii defensor.<br />
Verum Lutherus et Zwinglius summos
Change language