Download het magazine - VO-raad

Maat werkt(t)
Hoogbegaafdenproject biedt verdieping en oog voor leerproblemen
‘ze moeten uit
hun comfortzone’
Een specifieke onderwijssituatie vraagt soms om een eigen oplossing. Maatwerk
kan een groot verschil maken. In deze aflevering van Maat werk(t): UniqXL,
een onderwijsconcept voor hoogbegaafden. Acht vo­scholen, verenigd in het
samenwerkingsverband LEOH, ondersteunen elkaar bij het bieden van passend
onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen.
Tekst: Marijke Nijboer / Fotografie: Dirk Kreijkamp
Hoogbegaafde leerlingen hebben grote behoefte aan extra
uitdagingen. Veel van deze kinderen beheersen, wanneer ze aan
de basisschool beginnen, al een flink deel van de stof die ze
daar zullen gaan krijgen. Dat leidt niet alleen tot verveling; als
je nooit je best hoeft te doen op school, leer je ook niet om te
leren. Als deze kinderen vervolgens arriveren bij het voortgezet
onderwijs, ontdekken docenten soms dat ze moeite hebben met
automatiseren. Dat maakt bijvoorbeeld het leren van woordjes
heel lastig. Hoogbegaafde leerlingen kunnen, net als andere
leerlingen, kampen met leerproblemen. Datzelfde geldt voor
stoornissen als dyslexie, adhd en Asperger.
‘Leerlingen die jarenlang te weinig
aandacht kregen, zie je opbloeien’
Met de behoefte aan uitdaging voorop zijn dat allemaal
belangrijke redenen om hoogbegaafde leerlingen een onderwijsaanbod
op maat te bieden. Het samenwerkings verband LEOH
ondersteunt de aangesloten scholen daarbij, met een onderwijsconcept
– UniqXL – dat deze groep leerlingen ‘top-down’onderwijs
biedt. Hans Mathijssen, conrector van het Willibrord
Gymnasium in Deurne: “Daarbij ga je uit van het geheel,
waarna je terugredeneert naar de delen. Anders gezegd: waar
het reguliere onderwijs begint bij het woord en dan via de zin en
het verhaal tot een boek komt, beginnen wij bij het hele plaatje.
Onze leerlingen willen weten waarom ze bepaalde kennis tot
zich moeten nemen. En ze mogen bij hun zoektocht naar de
delen hun eigen route bepalen.” Odilia Heetman, lid van de
schoolleiding en afdelingsleider hoogbegaafdheid op het
Aloysius College in Den Haag: “Je biedt ruimte om dingen aan
16 VO-magazine 3 • december 2012
te pakken op hoog niveau, via een conceptuele of analytische
aanpak. Ze moeten uit hun comfortzone.” Verder bieden
UniqXL-scholen ‘deep level learning’. Dit betekent dat de
leerlingen veel meer in de diepte gaan met de stof.
Docentenprofiel
Het netwerk, dat open staat voor andere scholen, is nog bezig
om zijn visie en aanpak nader te definiëren. Zo wordt er
gewerkt aan een docentenprofiel. Mathijssen: “Een docent
moet deze kinderen aanvoelen en met hen overweg kunnen.”
Onno Bakker, coördinator UniqXL bij Ichthus Dronten: “Je
moet erg flexibel zijn. Sommige leerlingen kunnen ongedurig
zijn, die steken niet netjes hun vinger op. Het borrelt, en dan
moet die vraag meteen gesteld worden.”
Daarom wordt er ook gewerkt aan een profiel van het type
leerling dat thuishoort binnen het hoogbegaafdenonderwijs.
Ichthus Dronten analyseert het dossier van een kind, voert een
intakegesprek en let op het IQ, dat 130 of meer moet bedragen.
Bakker: “We kijken naar intelligentie, interactie en motivatie.
In de overlap van die drie zit de hoogbegaafdheid.” Het
Willibrord had de selectie aanvankelijk niet helemaal goed
voor elkaar, vertelt Mathijssen. “We zijn nu drie jaar bezig,
en in het derde leerjaar zitten een paar kinderen die het niveau
met moeite trekken. We weten nu dat zij zwaar zijn beschadigd
doordat de basisschool onvoldoende is tegemoetgekomen aan
hun leerbehoeften. We selecteren nu beter, al zijn we nog steeds
op zoek naar een goede meetlat.” Ook hij hecht naast het IQ
aan elementen als motivatie en creativiteit.
Ichthus Dronten en het Haagse Aloysius College plaatsen hoogbegaafde
leerlingen in aparte klassen. “Ons hoogbegaafden-