De WGBO - DSpace at Open Universiteit

gende maatregelen en van het toepassen van levensbeëindigend handelen in noodsituaties
in de neonatologie. Uit beide rapporten bleek dat er zich in grote lijnen een consensus
ontwikkeld had met betrekking tot deze materie.
Het rapport ‘Doen of laten?’
Volgens het rapport Doen of laten? is het niet-beginnen of het staken van medische behandeling
in twee situaties aan de orde: ten eerste wanneer het pasgeboren kind ‘geen
overlevingskans’ heeft, doordat het lijdt aan een of meer niet met het leven verenigbare
aandoeningen. In dit geval zou het beginnen of voortzetten van medisch handelen zinloos
zijn; het rapport spreekt dan van ‘kansloos medisch handelen’.
Ten tweede wanneer het gaat om een pasgeborene die weliswaar een overlevingskans
heeft, maar met een ‘te gering levensperspectief.’
Om tot een zorgvuldige en zo objectief mogelijke prognose van het te verwachten levensperspectief
te komen hanteert het rapport, evenals het CAL-rapport, een vijftal aandachtspunten
met betrekking tot het toekomstig functioneren van het kind: communicatie,
zelfredzaamheid, afhankelijkheid, lijden en te verwachten levensduur. Wanneer op basis
van perinatale gegevens en deze aandachtspunten geconcludeerd moet worden dat het
kind een te gering levensperspectief heeft, zou levensverlengend handelen ‘naar ethische
maatstaven zinloos’ zijn.
Het gebruik van dit criterium ‘te gering levensperspectief’, vergelijkbaar met de ‘onleefbaar
leven-prognose’ uit het CAL-rapport, stuitte op nogal wat kritiek: Leenen noemde
dergelijke normen multi-interpretabel en te vaag om voldoende rechtszekerheid en
rechtsbescherming te bieden 104 . Hubben stelde dat het begrip medisch zinloos uitsluitend
naar objectief medische normen opgevat moet worden. De maatstaf ‘te gering levensperspectief’
is echter een subjectief waardeoordeel; een waardering van de toekomstige kwaliteit
van leven kan geen zelfstandige grond zijn voor de besluitvorming omtrent het nietbeginnen
of staken van een levensverlengende medische behandeling. 105 Anderen zijn
echter van mening dat een prognose betreffende het toekomstige leven wel degelijk mag
worden meegewogen bij deze besluitvorming 106 . De discussie hierover is overigens nog
niet verder doorgevoerd.
Het rapport Doen of laten? gaat ook in op opzettelijke levensbeëindiging in noodsituaties.
Hier worden drie situaties onderscheiden:
- De pasgeborene is door levensverlengend medisch handelen in leven gebleven, maar
de prognose van het kind is inmiddels zodanig dat de levensverlenging achteraf niet in
het belang van het kind blijkt te zijn.
- Wanneer bij abstinerend beleid het overlijden niet op korte termijn volgt, en daardoor
een situatie van onverantwoord lijden ontstaat.
104 H.J.J. Leenen, o.c. 1994, p. 319-320.
105 J.H. Hubben, Levensbeëindiging van ernstig gehandicapte pasgeborenen en ernstig demente bejaarden:
waar ligt de grens? Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 17, 1993, nr. 3, p. 207-213.
106 P.J.J. Sauer, L.A.A. Kollee, Doen of laten in de neonatologie, Een vraagstuk voor medici of een probleem
voor juristen?, Medisch Contact 49, 1994, nr. 14, p. 477-479.
29