Gemeentelijk gezondheidsbeleid met participatie van ... - Nigz

Bijlage 1: Gezondheidstoestand van allochtonen
Inleiding
Voor informatie over de gezondheidstoestand van allochtone groepen in Nederland zijn we
afhankelijk van de beschikbare gegevens. Nederland kent vele registraties, enquêtes en
andere, meestal eenmalige, onderzoeken die gegevens over de volksgezondheid opleveren
maar allochtone groepen vertonen daarbij of een lage respons of ze zijn
ondervertegenwoordigd in de steekproef. Volgens Richters (2002) is het een bekend
gegeven dat in zo goed als elk grootschalig onderzoek naar gezondheidsproblemen in
Nederland, allochtonen, en in het bijzonder allochtonen die geen of slecht Nederlands
spreken, worden buitengesloten. Het betrekken van deze groep bij onderzoek is een
moeilijke, tijdrovende en daarom ook financieel relatief kostbare affaire. Niet alleen doordat
men de beschikking moet hebben over goed opgeleide onderzoeksassistenten die de taal
van de doelgroep spreken, maar ook omdat het vaak veel tijd kost het vertouwen te winnen
en de medewerking te verkrijgen van een representatieve groep uit de allochtone
doelpopulatie.
Op een aantal terreinen van de volksgezondheid is weinig tot niets bekend over de
allochtone groepen, zoals over de psychische gezondheid. Ook over de
gezondheidstoestand van allochtone ouderen is weinig bekend. En wat er al bekend is
betreft vaak de grote groepen allochtonen in Nederland zoals de Surinamers, de Turken en
de Marokkanen. Differentiatie binnen een dergelijke groep, bijvoorbeeld naar Creolen en
Hindoestanen binnen de groep Surinamers, is vaak niet mogelijk. Over de andere etnische
groepen, waaronder de vluchtelingen, is nauwelijks informatie beschikbaar.
Sterfte en levensverwachting
In Nederland leven mannen uit de lagere sociaal-economische groepen gemiddeld vijf jaar
korter dan mannen uit de hoogste SES groepen. Vanwege de minder gunstige sociaaleconomische
status van de meeste allochtonen wordt hen vaak ook een lagere
levensverwachting toegedacht. Dit klopt echter niet voor de hele groep: er blijkt een
verhoogde sterfte te bestaan onder de (heel) jonge allochtonen en een lager sterftecijfer
onder de oudere allochtonen vergeleken met de autochtone Nederlanders. Dit laatste kan
wellicht verklaard worden doordat de allochtonen die naar Nederland zijn gekomen om te
werken een positieve selectie qua gezondheid vormden en/of door selectieve remigratie.
Migrantenkinderen in Nederland hebben een anderhalf tot twee maal grotere kans op
overlijden dan Nederlandse kinderen. De verschillen waren aanvankelijk nog groter (drie
maal groter sterfterisico) maar het is zorgwekkend dat het risico de laatste tien jaren
nauwelijks verder afgenomen is. Jaarlijks overlijden ruim 100 allochtone baby's méér voor of
rondom hun geboorte dan op grond van de gemiddelde sterftekans in Nederland kan worden
verwacht. Baby's van zwarte (Creoolse) moeders uit Suriname, de Antillen of Afrika hebben
een twee maal zo grote kans op doodgeboorte of overlijden kort na de geboorte dan baby's
van autochtone moeders. Bij baby's van Hindoestaanse moeders uit Suriname of de Antillen
is dit risico anderhalf maal zo groot. ). Het overlijden kan geheel verklaard worden doordat
deze kinderen veel te vroeg geboren worden.
Turkse en Marokkaanse pasgeborenen hebben een anderhalf maal grotere kans op
overlijden in vergelijking met autochtone pasgeborenen. Bij hen blijkt vroeggeboorte geen
enkele rol te
spelen. De hogere sterftekans wordt eerder veroorzaakt door sociale en culturele factoren,
zoals tienerzwangerschappen en oudere moeders met veel kinderen
De oversterfte bij de Marokkaanse en Turkse groep kinderen van 1-15 jaar bedraagt ruim 50
kinderen per jaar. Van de in Nederland overleden kinderen tot één jaar zijn de belangrijkste
verschillen in doodsoorzaak: aangeboren erfelijke afwijkingen (onder andere
stofwisselingsziekten) en infectieziekten. Opvallend is de grote kans op wiegendood bij
Turkse zuigelingen: twee maal zo vaak als bij Nederlandse en zelfs vier maal zo vaak als bij
Marokkaanse zuigelingen. Bij kinderen tussen de 1 en 5 jaar zijn er significante verschillen
voor aangeboren afwijkingen, stofwisselingsziekten, infecties, ongevallen en verdrinking.
Inventarisatie gemeentelijk gezondheidsbeleid en allochtonen
19