C.M.C.-Melk Unie 25 jr. - Zuivelhistorie Nederland

39 Van zuivelfabriek naar voedingsmiddelenindustrie
prof. dr. ir.. M. T. G. Meulenberg, hoogleraar in de marktkunde en het marktonderzoek aan de
Landbouwhogeschool te Wageningen.
Vergelijking van de produktie en het verbruik van Nederlandse
zuivelprodukten onmiddellijk na de oorlog en nu
geeft een beeld van de stormachtige ontwikkeling in deze
bedrijfstak. De melkaanvoer in fabrieken steeg van
4763000 ton in 1950 tot 7441000 ton in 1969. Het binnenlands
verbruik van konsumptiemelk en room daalde in dezelfde
periode van 214 kg tot 155 kg per hoofd, dat van boter
vertoonde vrijwel geen groei: 2,6 kg per hoofd in 1950
tegenover 2,8 kg in 1969, terwijl daarentegen het verbruik
van kaas toenam van 4,8 kg in 1950 tot 8,0 kg per hoofd in
1969. Het aantal zuivelbedrijven daalde in deze periode van
580 tot 322; door de binding tussen een aantal van deze bedrijven
geven de cijfers een ontoereikend beeld van de koncentratie
in de bedrijfstak. 1 )
prof.dr.ir. M.T.G. Meulenberg
In deze ontwikkeling verandert de zuivelindustrie van een
produktiegerichte zuivelfabriek tot een marktgerichte voedingsmiddelenindustrie. Een dergelijke
afstemming op de markt moet geschieden binnen het technologisch en financieel vermogen
van de onderneming en binnen de doelstelling van de onderneming ten aanzien van de
winst, kontinuïteit en groei. Een koöperatieve onderneming heeft in vergelijking met de partikuliere
onderneming als extra-taak de belangenbehartiging van de leden. Deze ontwikkeling,
fascinerend en vol problemen, is bepaald niet in haar eindfase. Hoe de toekomstige marktsituatie
er zal uitzien valt niet nauwkeurig te schetsen. Toch kan uit de ontwikkelingen tot op
heden en uit de thans bestaande plannen een aantal vermoedelijke ontwikkelingen voor de
toekomst worden afgeleid. De betekenis hiervan voor het marktbeleid van de zuivelonderneming
zal in het volgende worden belicht voor de ontwikkelingen in de produktie en de vraag
en voor de veranderingen in de detailhandel en zuivelindustrie.
toekomstige produktieontwikkelingen
De nederlandse melkproduktie zal in de komende tien jaren zwakker groeien dan in de voorgaande
tien jaren. Deze konklusie treft men aan in alle, overigens uiteenlopende, voorspellingen.
In de middellange prognose van het Centraal Plan Bureau over de periode 1968-1973
wordt voor 1973 een melkproduktie van 8,3 miljoen ton voorspeld 2 ). Het Landbouw Economisch
Instituut verwacht ongeveer dezelfde produktieomvang in 1975, terwijl een recente
voorspelling van de O.E.C.D. voor 1975 iets lager ligt, namelijk 8,1 miljoen ton 3 ). De
O.E.C.D. schat de nederlandse produktie voor 1985 op 8,8 miljoen ton 4 ). Of deze verwachtingen
zullen worden gerealiseerd hangt af van de E.E.G.-landbouwpolitiek. Echter, hoe de ideeën
van het Plan Mansholt gestalte zullen krijgen, valt nog niet nauwkeurig te zeggen. Het
Centraal Plan Bureau acht voor de periode 19681973 een aanmerkelijke prijsstijging voor
melk vrijwel uitgesloten in het licht van de E.E.G.-landbouwpolitiek. Ook verwacht het als
gevolg van de gewijzigde waardering voor melkvet en melkeiwit een prijsdaling voor boter en
een prijsstijging voor konsumptiemelk, melkprodukten en kaas. Daarnaast zullen stijgende
slijtersmarges prijsverhogend werken. Het Centraal Plan Bureau vermoedt dat de prijs voor
boter in de periode 19681973 met ca. 20% zal dalen en dat de prijs van konsumptiemelk, konsumptiemelkprodukten
en kaas met ca. 15% zal stijgen 5 ).
▲Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 63 versie 2011-07-01