'Een stevige basis voor persoonlijke ontwikkeling'

Inleiding: de cruciale basisfase voor je
begeleiding
Jongeren uit het deeltijds beroepsonderwijs volgen een traject dat bestaat uit een component leren en een
component werkplekleren. De component werkplekleren kan, naargelang de arbeidsrijpheid van de jongere,
op vier verschillende manieren invulling krijgen: via reguliere arbeid, door middel van een Brugproject of door
middel van een Voortraject of een Persoonlijk Ontwikkelingstraject 1 .
Binnen de Persoonlijke Ontwikkelingstrajecten (POT) en de Voortrajecten (VT) werken we met jongeren die
binnen een gewone school- en/of arbeidscontext moeilijk kunnen functioneren. De begeleiding die we binnen
POT en VT aan deze jongeren geven, is grosso modo opgebouwd uit drie fases. In de eerste trachten we het
contact met de jongere te herstellen. De nadruk ligt hier op aandacht voor persoonlijke en contextfactoren,
veeleer dan op competentieontwikkeling. In de tweede fase trachten we de jongere te versterken, waarbij de
nadruk wel komt te liggen op het verwerven van competenties. In de derde fase gaat het om het ondersteunen
bij het zetten van de stap naar een vervolgtraject. De invulling en de duur van deze fases is verschillend binnen
POT en VT. In hoofdstuk 3 wordt in detail toegelicht hoe deze trajecten precies vorm krijgen.
We hebben de laatste jaren heel wat expertise en instrumenten uitgebouwd rond de
tweede fase, het competentiegericht werken. Hier ligt ook de focus van de meeste
ESF-projecten. We ervaren echter dat het aanslaan van de begeleiding vaak heel
weinig te maken heeft met de instrumenten die ingezet worden, maar veel meer
met het ontstaan van een positieve band tussen een begeleider en een jongere.
Deze wordt uitgebouwd tijdens de eerste fase, die we de basisfase gedoopt hebben.
Deze is cruciaal voor het gehele verdere traject, want hier wordt de basis voor de verdere begeleiding gelegd.
Zonder deze vertrouwensband is de begeleiding op los zand gebouwd. Toch wordt die eerste fase heel intuïtief
aangegaan door begeleiders. Sommigen lijken ‘het’ in zich te hebben, terwijl het anderen meer moeite kost
om een positieve relatie met de jongeren uit te bouwen. Ook vanuit overheidsstandpunt wordt deze fase niet
gevaloriseerd. Ze staat zelden mee opgenomen als expliciete doelstelling en trajecten worden vaak afgerekend
op effectieve tewerkstelling of doorstroming naar school, zelden op het feit dat de basis gelegd is voor een
duurzame maatschappelijke integratie op vele vlakken.
Binnen het IPOP-project2 I
P
P
zijn we geëvolueerd van een focus op competentieontwikkeling naar een focus op
deze eerste, voorwaarde-scheppende stap. Zonder deze basis is het opstarten van de tweede fase immers
onmogelijk. We zijn de uitdaging aangegaan om te proberen de vinger op ‘het’ te leggen en deze eerste fase
in kaart te brengen. Tijdens een uitgebreide interviewronde hebben we enerzijds jongeren bevraagd over wat
voor hen gemaakt heeft dat ze naar POT of naar VT zijn blijven komen. Wat maakte het voor hen de moeite
waard? Ten tweede hebben we ook begeleiders hierover bevraagd: Wat probeer je als begeleider te bereiken?
Welke houding neem je daartoe aan? Hoe pak je dit in de praktijk aan? Vervolgens hebben we de resultaten van
1. Zie hoofdstuk 1 voor meer info over POT en VT.
2. Zie het hoofdstuk ‘Linken en extra informatie’ voor meer informatie over het IPOP-project.
12
P
I
P