Financieel & Lifestyle magazine - Puilaetco Dewaay

KUNST | TENTOONSTELLING
EEN RETROSPECTIEVE IN DIALOOG MET
MARLENE DUMAS EN THIERRY DE CORDIER
CONSTANT PERMEKE
IN HET PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN
TEKST © WILLY VAN DEN BUSSCHE & PUILAETCO DEWAAY - FOTO’S © SABAM BELGIUM 2012
De aanwezigheid van
Permeke deze herfst
in het Brusselse Paleis
voor Schone Kunsten
zal niet onopgemerkt
voorbijgaan. Willy Van
den Bussche, curator van
de tentoonstelling en
Permeke-specialist, legt de
focus op de nauwe band
tussen de kunstenaar en
de instelling en biedt een
nieuwe kijk op zijn werk,
omkaderd door werken
van Marlene Dumas en
Thierry De Cordier.
84 | Analyses | Herfst - Winter 2012
Zestig jaar na het overlijden van
Constant Permeke een retrospectieve
van zijn werk organiseren
in het Brusselse Paleis voor
Schone Kunsten (PSK), is terugschakelen
naar de tijd dat hij er tijdens zijn
leven bijna jaarlijks een tentoonstelling had.
Permeke kreeg er zijn eerste grote retrospectieve
– die meteen ook de grootste was – in 1930.
Het PSK werd in 1928 geïnaugureerd met
een tentoonstelling van Belgische kunst. Het
jaar nadien werd het werk van James Ensor in
de kijker geplaatst en na Ensor was Permeke
aan de beurt. De roem van de kunstenaar
viel niet bij iedereen in goede aarde. Hier
en daar rees een gevoel van onvrede toen de
kunstcritici Luc en Paul Haesaerts hem
de titel van ‘Dieu le père’ toedichtten in de
‘Heilige Drievuldigheid’ Permeke, Gust De
Smet en Frits Van den Berghe. In het nieuwe
tijdschrift Les Beaux-Arts typeerden de broers
Haesaerts deze groep kunstenaars als ‘les
expressionnistes fl amands’. Charles Leirens,
toenmalig directeur van het PSK, deed
zowat iedereen, tot Permeke toe, versteld
staan door op deze eerste retrospectieve een
indrukwekkend aantal werken (meer dan
550) te presenteren.
De tentoonstelling en de wat geëxalteerde
uitspraken van de kunstcritici leidden tot een
hevige animositeit. Er ontstonden twee kampen.
De tegenstanders lanceerden zelfs een
lastercampagne in het weekblad Pourquoi
Pas ?. Op de omslag verscheen een karikatuur
van de schilder met het onderschrift ‘Permeke,
le Dieu le père de la peinture expressionniste
fl amande’. Het staat buiten kijf dat
deze tentoonstelling een ophefmakende
gebeurtenis was, niet in het minst voor
Permeke zelf.
Enkele van de vele tentoonstellingen die
nadien in het PSK aan de kunstenaar werden
gewijd, hebben een bijzondere rol gespeeld
in zijn carrière. Toen hij in 1936 met een
aantal grote landschappen voor de dag kwam,
regende het kritiek. Zelfs zijn ferventste
aanhangers verweten hem dat hij de weg van
de ‘retour à l’humain’ was opgegaan en zijn
uitgesproken expressieve beeldtaal had laten
varen. Permeke was erg gevoelig voor kritiek in
de pers en had een eigenzinnig antwoord klaar:
hij stortte zich op het tekenen van naakten en
waagde zich in alle stilte aan een voor hem
nieuw medium, de beeldhouwkunst. De
weerbarstige materie van de klei daagde hem
uit. De aarde die hij in zo vele schilderijen
had weergegeven, werd nu zelf zijn beeldend
materiaal. Het jaar daarop volgde in het PSK
een eerste voorstelling van zijn sculpturen –
zowel kleine als monumentale stukken – en
naakttekeningen.
DE ROEM VAN
PERMEKE VIEL NIET
BIJ IEDEREEN
IN GOEDE AARDE.