Untitled

Anoniem, omgeving Bernhard
Strigel (ca. 1480- 1528),
portret van Pack, hofnar van
keizer Maximiliaan,
ca. 1517-1519, eiken paneel,
31 x 22 cm, verschillende
insignes: gekroonde letter
M (= hier 'Maximiliaan'),
Christoffel, een wapen en een
juweel met een kruisje
PRJVË-COLLECTIE
Pontormo ( 1494-1556),
portret van hertog Cosimo I
de' Medici in lansknechttenue,
Firenze, ca. 1530-1535,
op de baret een verguld
insigne met een heroïsche
antieke voorstelling van
Hercules
LOS ANGELES, THE J. PAUL GETTY
MUSEUM
Insigne, gekroonde letter M, opschrift AMV AM V, Ave Maria Virgo,
loodtin, h 28 mm, br 22 mm, vondst Nieuwlande
UTRECHT, MUSEUM CATHARIJNECONVENT
een loodtinnen pelgrimsteken als extra beloning voor geleverde diensten.
De kledij en het insigne van de Moor laten zien dat hij carrière heeft ge­
maakt en in aanzien staat. Cosimo de Medici verlaagt zich van sociale
positie wanneer hij zich rond 1535 door Pontormo laat portretteren in
vergelijkbare kledij. De Florentijnse edelman associeert zich op die manier
met Duitse en Zwitserse landsknechten die onder leiding van Karel V door
Noord-Italië trekken, al draagt De Medici wel een gouden hoedenspeld.
Een andere mooie illustratie is het portret van hofnar Pock, een paneel uit
de jaren 1517-1519 van de hofschilder van keizer Maximiliaan. De volkse
figuur houdt een (te) volle glazen wijnbeker in de hand. Zijn kleding is
bont van kleur en motieven, zijn rode muts tot aan de achterzijde overladen
met strikken, insignes en een met edelstenen bezette struisvogelveer. Tus­
sen de insignes prijkt een kostbaar gouden juweel dat een kruisje toont en
een vergulde speld van de heilige Christoffel met het Christuskind op de
schouder. Centraal draagt Pock een gekroonde M. De eerste betekenis van
deze letterspeld verwijst natuurlijk naar Maria als Moeder Gods. Maar als
hofnar maakt Pock ook een knipoog naar zijn broodheer keizer Maximi­
liaan. De insignes van Pock zijn niet ernstig bedoeld. Het juweel met het
kruisje heeft hij niet alleen scheef opgespeld; de bovenste zwarte parel is
verdwenen. Door het dragen van dit beschadigd insigne tart de hofnar de
ijdelheid van de hovelingen met hun kostbare juwelen.
Geloof & Geluk 7