geïntegreerd ontwerpen Meer duurzame energie in ... - Rooilijn

Rooilijn
Jg. 41 / Nr. 5 / 2008 Ceci n’est pas une bibliothèque
P. 319
De herontwikkeling van de Amsterdamse IJ-oevers kreeg vorig jaar een extra
impuls door de opening van de nieuwe centrale vestiging van de Openbare
Bibliotheek Amsterdam (OBA). Het acht verdiepingen hoge gebouw is ontworpen
door toparchitect Jo Coenen, ingericht volgens de laatste trends op het gebied van
interieur, huisstijl, media en IT, is de grootste openbare bibliotheek van Europa en
kostte 80 miljoen euro. Ook de uitgangspunten van de nieuwe bibliotheek vormen
de complete tegenpool van de voormalige centrale bibliotheek van Amsterdam
op de Prinsengracht, wat kan worden verklaard aan de hand van bredere
maatschappelijke ontwikkelingen.
Op verschillende plekken in Europa zijn
de laatste jaren innovaties gaande bij het
ontwerpen van bibliotheken. In Engeland
worden bijvoorbeeld zogenaamde Ideastores
gebouwd, gebouwen met daarin combinaties
van een traditionele bibliotheek
met (digitale) informatie- en educatievoorzieningen,
en in Scandinavië is het concept
van Kulturhus ontwikkeld, een gebouw
waarin meerdere zorg-, welzijn-, culturele
en educatieve instellingen zijn gevestigd en
waarbij een bibliotheek vaak een centrale
rol speelt. Amsterdam draagt aan deze
trend bij met de OBA als belevenisbibliotheek;
de bibliotheek als verblijfplaats voor
informa ingezet zichtbaar tievoorziening,
ontspanning en ontmoeting. Bibliotheken
zijn hip geworden voor stedenbouwers
en architecten, getuige onder andere de
aandacht die Rem Koolhaas er onlangs
aan besteedde in het tijdschrift Volume 15
(Archis, AMO & C-Lab, 2008).
Wat de OBA interessant maakt, is haar locatie
en moment van oplevering in het herontwikkelingsproces
van het Oosterdokseiland.
De bibliotheek is het eerste nieuw
opgeleverde gebouw op het bejubelde
Oosterdokseiland, een gebied dat nu al
de ‘gouden IJbocht’ (Dienst Ruimtelijke
Ordening Amsterdam, 2004) wordt
genoemd. De vraag kan worden gesteld
wat de functie van de bibliotheek is in de
herontwikkeling van het Oosterdokseiland.
Is er een verband tussen deze functie en de
culturele beleidsstrategieën die planologen
hanteren om stedelijkheid in nieuw ontwikkelde
stadsdelen te laten ontbranden? En
welke uitwerking heeft deze rol op het
programma, de gebruikers en de ruimtelijke
uitwerking van de bibliotheek zelf?
Naast de rol van de OBA in haar stedenbouwkundige
context wordt bekeken wat
voor plekken en diensten in deze bibliotheek
aangeboden worden en de manier
waarop deze bemand en aangestuurd
worden. In tegenstelling tot traditionele
openbare bibliotheken lijkt Amsterdams
nieuwe bibliotheek aan te sluiten bij een
nieuwe institutionele filosofie die het
midden houdt tussen de publieke en de
commerciële sector, namelijk die van de
ondernemende overheid. Op basis hiervan
is een proces van herformulering van
publieke instituties naar de richtlijnen van
economische duurzaamheid en publiekprivate
samenwerking gaande. Hoe verhoudt
dit proces zich tot de veranderingen in
zowel de interne organisatie als de externe
functie van de bibliotheek? En wat is de
impact van vercommercialisering van de
dienstverlening op de maatschappelijke
doeleinden van de OBA? Door inzicht in
het historische instituut ‘bibliotheek’, zoals
deze in de Victoriaanse tijd is ontstaan,
wordt de nieuwe lijn die met de OBA is
ingezet, zichtbaar.