geïntegreerd ontwerpen Meer duurzame energie in ... - Rooilijn

Rooilijn
Jg. 41 / Nr. 5 / 2008
“De nuance van plannen”
wanneer een plan effectief is. In de kern komt het
er op neer dat als een plan heeft bijgedragen aan de
besluitvorming, dus als een plan wordt meegenomen
in wat er gebeurt bij de uitvoering, het plan zijn doel
heeft vervuld. Dat is een heel genuanceerde kijk op de
werking van plannen. Die nuance zou ik in de beleidspraktijk
graag meer willen zien. Kijk naar de opgave
en in welk tijdgewricht iets speelt. Hierbij is het van
belang de wet en inzet van instrumenten en processen
te relativeren. Dat leidt tot een meer realistische en
ontspannen beleidspraktijk. Paradoxaal genoeg denk
ik dat we zo meer grip op de zaak zullen krijgen.”
Hoe denkt u bij te dragen aan ruimtelijke kwaliteit?
“Ik ben een aanhanger van het dynamisch kwaliteitsbegrip
van Teisman. Volgens deze bestuurskundige
wordt dynamiek en ruimtelijke kwaliteit achteraf
bepaald door de belanghebbenden als gebruikers van
de ruimte. Kwaliteit is daarin niet vooraf te definiëren.
Een interessant voorbeeld is het ontwerp voor Plein
1944 in het centrum van Nijmegen. Daar hebben burgers
het “Plein voor iedereen” als definitief ontwerp
gekozen. Dat ontwerp past goed bij een ander nieuw
deel van de stad, de Marikenstraat, en grijpt niet teveel
in de bestaande structuur in. Een behapbaar plan. Het
concurrerend ontwerp was veel complexer, met een
glazen gebouw als monumentale herinnering en een
doorsnijding van de bestaande wand op het plein. Als
inwoner koos ik hiervoor omdat het afwijkend was.
Hebben we daar nou een kans op grotere ruimtelijke
kwaliteit gemist?”
“Ik stel in elk geval vast dat het met de grote stapel
handboeken procesmanagement vaak toch niet lukt
om mooie dingen te maken. Echt bijzondere dingen
worden gemaakt door geniale gekken. Dat bedoel ik
positief. Mensen die met een visie, ontwerp of idee
anderen weten te verleiden. En in tijden van crisis.
Dan kan ineens heel veel, zoals bij de Deltawerken.
Had het gemeentebestuur van Nijmegen nou toch
moeten kiezen voor het meer controversiële plan
of heeft ze er goed aan gedaan om de voorkeur van
de meerderheid te volgen? Kijk naar het Groninger
P. 373
museum. Vooraf en vlak na gereedkomen werd het
waardeloos gevonden en nu is het een icoon voor
Groningen. De Vinexwijken zijn ook een prachtig voorbeeld.
Architecten en stedenbouwkundigen vinden het
vaak niet bijzonder terwijl gebruikers het fantastisch
vinden. Er zit een intrigerend spanningsveld tussen de
kwaliteitseisen van de eindgebruiker en de kennelijk
bestaande ‘objectieve’ kwaliteit van onze vakgenoten.
Dat gaan we niet met een standaardaanpak oplossen,
hoogstens wat meer hanteer maken.”
Wat voor stad is Almere in 2030?
“Almere en Amsterdam zijn in 2030 een dubbelmetropool.
Er vindt schaalvergroting plaats en er zijn nieuwe
bestuurlijke autoriteiten. Een blijvend probleem is
de verhouding tussen de oude en nieuwe stad. Zoals
we nu ook naar de Vogelaarwijken kijken. Dat is een
cyclus. Ik denk dat de ontwikkeling naar een dubbelmetropool
die tegenstelling versterkt. Almere zal
zich op tijd moeten realiseren dat de bestaande stad net
zo belangrijk is als de bouwopgave van zestigduizend
woningen. Maar de vraag is wat al gezaaid is aan
toekomstige problemen en of je daar op tijd bij bent,
of je dat überhaupt kunt zijn. Het is een stukje van
de eerder genoemde nuancering. Vooruitstrevende
plannen, zoals destijds de uitbreidingswijk Dukenburg
in Nijmegen, zijn met de beste bedoelingen gebouwd.
Ze ontwikkelden zich echter op een manier die we
niet voorzien hadden en waar we nu iets mee moeten.
De grootste kans voor Almere en Amsterdam is het
creëren van een uniek stedelijk woonmilieu dat verder
in Nederland niet voorkomt. Goede strategische visies
en lef en leiderschap is de manier om dat te bereiken. Ik
ben benieuwd straks te zien hoe ons dat is gelukt.”
Samantha Volgers (samantha@bureaumiddelkoop.nl) is als adviseur en
onderzoeker werkzaam bij Bureau Middelkoop. Michel van Wijk (mvw@sadc.nl) is
projectleider gebiedsontwikkeling bij SADC. Beide zijn redacteur van Rooilijn.