voeten - Topos

van dit vanuit het landschap benaderde
kustonderzoek. Ons doel is om de
creativiteit te prikkelen, aanleiding te
geven tot anders denken, het losmaken
van dogma’s, als vormgever aan de slag
te gaan en belevingswaarde bewust te
maken.
De Nederlander leeft met een dagelijks
aanwezige kans op een ramp. Weinigen
zijn zich daarvan bewust, maar Nederland
kan zo weg spoelen. Kust is
contrast, een toeristisch lustoord en een
commerciële rand, een spel tussen water
en land.
Door menselijke ingrepen zakt het land
en stijgt de zee. De gevolgen zijn enorm
en vragen niet alleen om technische
oplossingen, maar ook om vormgeving
en
verbeelding vanuit het landschap
benaderd en geïnspireerd.
In hoeverre is de kust maakbaar? Waar
ligt de grens van het technisch maakbare
kustlandschap? Wat betekent het begrip
duurzaamheid hier? Wat is landschap en
de dynamiek ervan, en hoe toon je dat?
Bestaat het kustlandschap alleen uit
natuurlijk landschap? Of uit
verschillende lagen, zoals de
geomorfologie, de bodemvorming,
sedimentatie en ecologische successie? Je
kunt ook uitgaan van infrastructurele
netwerken, economische relaties,
landgebruik en occupatie. En niet te
vergeten de belevingsomgeving, de
verhalen en ‘de beleefde ruimte’. We
hebben deze verschillende benaderingen
onderzocht en onze bevindingen
gebruikt als middel om te komen tot
een geïntegreerde visie van een nieuw
kustlandschap, zoals dat er volgens ons
uit zou kunnen zien.
Om te komen tot een visie op de kust
hebben we uitgebreid onderzoek gedaan
naar het ontstaan van de huidige kust en
deze vergeleken met verschillende
kustvormen in de wereld. Deze analyse
is gebruikt om te komen tot een
scheppend ontwerp. Aangezien de
Nederlandse kust omvangrijk en divers
is, hebben we gezocht naar een
mogelijkheid om ons onderzoeksgebied
af te bakenen. De problematiek die
speelt, de vraag naar ruimte voor
uitbreiding van de kustverdediging is
het grootst daar waar de kuststrook het
smalst is, tussen Rotterdam en Den
Helder. Aangezien hier ook een claim
ligt vanuit economisch opzicht, lijkt
landaanwinning en het zoeken naar
oplossingen in zee hier het meest voor
de hand liggend. In dit onderzoek
hebben wij ons daarom beperkt tot dit
deel van de Hollandse kust: van Rotterdam
tot Den Helder.
De eigenheid van de kust komt naar
voren in een modellenstudie. In deze
studie laten we zien hoe een visie als
inspiratie kan dienen, zonder de specifieke
eigenschappen van de plek, de genius
loci, uit het oog te verliezen. We hebben
beoogd een onderzoek te doen vanuit
de landschapsarchitectuur, gezien als een
vorm van toegepaste kunst. We dragen
geen concrete technische oplossingen aan
en evenmin willen we één van de vele
nota’s schrijven. Wel hebben we
gestreefd naar het ontwikkelen van een
visie als een inspiratiebron voor de
toekomst met een landschappelijke en
realistische basis op een sterk tot de
verbeelding sprekende manier.
Waarom een natuureiland voor de
kust?
Het Nederlandse beleid is vol van
nieuwe natuurplekken. Vaak zijn de
initiatieven hiertoe kleinschalig. De
Ecologische Hoofdstructuur (EHS),
ooit bedacht als de ‘groene lijn’ door
Nederland, die alle geïsoleerd gelegen
gebieden met elkaar verbindt, komt als
zodanig niet tot stand, omdat grond
zogezegd schaars is in Nederland en er te
veel belangen door elkaar spelen. Een
deltagebied als Nederland is bij uitstek
een gebied waar vele vogels naar toe
trekken voor de winter. Of juist een
tussentijdse stop maken om vervolgens
door te vliegen naar warmere,
zuidelijkere gebieden.
Bij een zachte vorm van kustverdediging
TOPOS / 01 / 2003 39