voeten - Topos

Urban Flotsam,
stirring the city,
CHORA,
Raoul Bunschoten, Takuro
Hoshino en HÈlËne Bine - Uitgeverij
010 - Rotterdam 2001 -
ISBN 9064503877 - E 62,50
Gertjan Jobse
Redactie Topos
Gertjan.Jobse@wur.nl
Boeken
Onze zoektocht naar informatie is
eindeloos. We zoeken nog altijd naar
manieren om met complexe veranderingsprocessen
om te gaan, in bijvoorbeeld
de stedelijke omgeving of het
waterbeheer. Dit is enigzins paradoxaal,
omdat we proberen oplossingen te
bedenken voor problemen waarvan we
achterliggende krachten nauwelijks
kunnen (be)grijpen. Hebben we toch
nog meer kennis nodig, of gebruiken
we het bekende niet goed? Het boek
Urban Flotsam, de eerste publicatie van de
architecten van het
onderzoekslaboratorium CHORA,
introduceert een nieuwe manier van
kijken naar problemen in de ruimtelijke
planning.
Wrakhout
De tijd van de grote oplossingen kan
dan voorbij zijn, het boek Urban Flotsam
mag opgevat worden als een
vernieuwend manifest voor de ruimtelijke
planning. Niet de complexiteit van de
wereld, maar de onduidelijkheid over
problemen die we moeten aanpakken
belemmert ons in het handelen, stellen
de auteurs. De ongrijpbare en trage
processen die we onder de noemer
globalisering plaatsen spelen zich veelal
buiten je waarneming af. Allerlei
fenomenen in de ruimte drijven voorbij
als wrakhout (flotsam), zonder een
duidelijk kader.
Volgens CHORA is het daarom zaak op
een nieuwe manier naar de ruimte te
kijken, nieuwe kaders te scheppen. Deze
kaders liggen juist in het lokale, de plek
zelf. Daarbij is een manier nodig om de
krachten achter veranderingen inzichtelijk
en toepasselijk te maken. Het boek
Urban Flotsam reikt hiervoor een
methode aan, de Urban Gallery.
Belangrijk hierin zijn een aantal nieuwe
instrumenten om complexiteit in beeld
te brengen. Het planproces is opgedeeld
in vier stappen: how to see, how to play, how
tell en how to act. Dit zijn tevens de
hoofdstukken van het boek, dat is
aangevuld met concrete studies en
stellingen, die met de hoofdtekst zijn
verweven.
Het eerste hoofdstuk how to see? gaat
over het opslaan van fenomenen van
verandering in een database. Deze
waarnemingen doe je bijvoorbeeld al
wandelend door een landschap naar
punten die je at random gekozen hebt op.
Je ziet zo andere dingen, dan wanneer je
gericht gaat zoeken naar herkenbare
zaken. De volgende stap is het bedenken
van instrumenten om verandering in
gang te zetten. In how to play? zijn dit de
bouwstenen (programma’s) om nieuwe
verbindingen te maken tussen functies.
Wanneer je deze combineert ontstaan
nieuwe realiteiten: how to tell? gaat over
scenario’s waarin je anders tegen
bepaalde problemen aankijkt. Het laatste
hoofdstuk: how to act? gaat over de
organisatie, die het veranderingsproces
in beweging kan zetten.
Sterkten en zwakten
Met een ogenschijnlijk simpele methode
behandelt de Urban Gallery alle stappen
van het planproces. Dit heeft voor- en
nadelen. Een voordeel is de vernieuwing
in de methode door de combinatie van
veel elementen in een heldere
procesarchitectuur. Wanneer je de
gebruikte terminologie vertaalt naar
reeds gebruikelijke begrippen, blijken er
bekende elementen – scenario’s,
lagenbenadering - in te ziten. Maar waar
de gebruikelijke methoden doorgaans
blijven haken in patroonstudies naar
waarneembare verschijnselen, gaat de
Urban Gallery verder met de analyse van
processen, om in te zetten in de
planvorming. Alles verandert onder
invloed van globale krachten en in het
sturen van deze processen ligt de
oplossing voor lokale omgevingen.
In de tweede plaats ligt de kracht van de
Urban Gallery in de structuur voor het
omgaan met kennis die zij biedt: hoe
kennis te verwerven, samen te brengen
en hieruit nieuwe oplossingen te
genereren en uit te voeren. Er wordt
TOPOS / 01 / 2003 49