Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

De frustratie van Adriaen van der Donck, kolonist in Nieuw-Nederland
Afb. 1. Gezicht op Nieuw-Amsterdam, midden 17e eeuw. Gravure. Overgenomen uit: V. Roeper, Reizen
>•/' papier. Journalen en reisverslagen van Nederlandse ontdekkingsreizigers, kooplieden en avonturiers (Zutphen
1996).
Blijkbaar had Van der Donck op dat moment een goede reden om zijn heij buiten de Repu­
bliek te zoeken. Van Rensselaer, die moeite had om goede kolonisten te vinden, was blij met
Van der Doncks inzet om een aantal boeren uit de Baronie als pachters mee té nemen naar
Rensselaerswijck. Zelf werd Van der Donck ook pachter op een boerderij. Belangrijker was
nog dat Van Rensselaer ondanks de onvoltooide rechtenstudie in Van der Donck voldoende
kwaliteit zag om de jonge man tot schout van zijn patroonschap te benoemen.
Adriaen van der Donck vertrok op 17 mei 1641 met het schip de Eijckenboom uit de Re­
publiek en kwam in augustus van dat jaar in Nieuw-Amsterdam aan. Vandaar voer hij de
Hudsonrivier op naar Rensselaerswijck, zijn standplaats als schout. Van der Donck oefende
zijn functie slechts enkele jaren uit. Zijn ambitie was niet in de eerste plaats om andermans za­
ken te bevorderen, maar om zelf een patroonschap te verwerven. Tussen 1643 en 1645 verliet
hij daarom de dienst van Van Rensselaer en vestigde hij zich in de omgeving van Nieuw-Am­
sterdam, waar hij trouwde met Mary Douthey, dochter van de Engelse predikant Francis Dout-
hey. Ook verkreeg hij een stuk land ten noorden van Manhattan, dat oorspronkelijk de Indi­
aanse naam Nepperhaem had, maar tegenwoordig naar Van der Donck Yonkers genoemd
wordt. Hij noemde het zelf Colendonck.
In de daaropvolgende jaren raakte Van der Donck betrokken in hevige conflicten die de
koloniale gemeenschap verscheurden. De geschillen waren het resultaat van de oorlogen met
de Indianen enkele jaren eerder, die desastreuze gevolgen voor Nieuw-Nederland hadden ge­
had. De conflicten hingen samen met de veranderde rol van de Westindische Compagnie.
Met de instelling van het patroonschapssysteem had de WIC al een deel van haar bevoegdhe-
75