Untitled - Holland Historisch Tijdschrift
Untitled - Holland Historisch Tijdschrift
Untitled - Holland Historisch Tijdschrift
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hoe een ambitieuze predikant te Smirna professor te Leiden werd<br />
tijn voort te zetten. Op 25 januari en 17 december 1710 gaf hij het goede voorbeeld. Sinds<br />
dien is het echter stil tussen Heyman en Cuper. Waarschijnlijk had de professor het erg druk<br />
om zijn studenten alle door hem aangeleerde talen bij te brengen. Of ging hij zijn reisversla<br />
gen uitwerken?<br />
Wetenschappelijk werk; de reisverslagen<br />
Op 24 maart 1710 heeft Heyman, die per 8 februari formeel benoemd was, zijn inaugurale<br />
rede gehouden. Volgens het unanieme oordeel der (latere) vakgenoten heeft Heyman zijn<br />
wetenschappelijke 'belofte' niet waargemaakt. 20<br />
Slechts de catalogus van de collectie-Warner<br />
heeft hij gereed gemaakt. 21<br />
Daarom verdienen de lotgevallen van de 'reisbrieven' waarmee<br />
Heyman - zoals wij zagen - zijn mecenas Cuper zo lang aan het lijntje hield, tot slot enige aan<br />
dacht.<br />
Bij zijn leven heeft professor Heyman vrijwel niets op zijn vakgebied gepubliceerd. Het is<br />
slechts aan zijn neef Johannes Wilhelmus Heyman, doctor in de medicijnen, te danken dat<br />
van zijn reisverslag toch nog iets is terechtgekomen. Neefliefheeft niet alleen de beschikking<br />
gekregen over het nagelaten verslag van zijn oom, maar ook over dat van Mr. Jan Aegidius van<br />
Egmond van der Nyenburg (1693-1747). Deze Leidse patriciër, afkomstig uit een Alkmaarse<br />
familie, had in de jaren 1718 en 1719 een grand tour door Frankrijk en Italië gemaakt. Aan<br />
sluitend had hij, volgensJ.W. Heyman, in de jaren 1720 tot 1723 door Egypte, Palestina en Sy<br />
rië gereisd. 22<br />
De handschriften van beide reisverslagen zijn, in het Leidse circuit, in handen<br />
gekomen van Heyman junior.<br />
Deze schrijft in het voorwoord van de gedrukte Reizen door een gedeelte van Europa, Klein<br />
Asien... 23<br />
dat hij de verslagen van beide reizigers, die ongeveer hetzelfde traject zouden heb<br />
ben gevolgd, heeft willen 'ineensmelten' en er zoals hij het uitdrukt 'het voornaamste en<br />
merkwaardigste uit te kippen'. 24<br />
De twee reizigers zijn herschapen in één ik-p'ersoon die 'zijn'<br />
verslag in briefvorm doet. De brieven zijn niet (meer) gedateerd. Niet ten onrechte zegt Smits<br />
over het resultaat: 'Daardoor hebben de Reizen een wat zweverig karakter.' 23<br />
Jammer genoeg maakt het verlies van de originele handschriften het vrijwel onmogelijk uit<br />
20 Siegenbeek van Heukelom-Lamme, Album scholasticum, 69; Heeringa, Bronnen II, 344-346, 350, 497-499, 531, 532, 546<br />
(vertaalwerkzaamheden voor de directeuren van de Levantse Handel).<br />
21 Nat, 'Heyman, Johannes', 362; Letmus Warner and bis legacy. Tbrer centimes legnttim Warnerianum in the Leiden university<br />
librory (Leiden 1970) 18-19, 33-34.<br />
22 M. Prak, Gezeten burgets. De elite in een <strong>Holland</strong>se stad: Leiden 1700-1780 lz.pl. 1985) 43, 215-217, 385; J.H. Rombach, Inventaris<br />
van de archieven van de families Van Forenst 1422-1979, Van Egmond van de Nijenburg 1428-1765, De Dien, Fontein<br />
Verschuir, Van derFeen de Lille 1664-1955 (Alkmaar 1992) 125-127; K.W.M. Bossaers, 'Van kintsbeen aan ten staatkunde opgewassen.<br />
' Bestuur en bestuurders van hel Noorderkwartier in de uchiliendi' eeuw (Den 1 laag 1996) 123.<br />
23 Reizen dooreen gedeelte van Europa, Klein Asien, verscheidt' eilanden van de Archipel, Syrien, Palestina of het H. Land, Aegypten,<br />
den berg Sinai, enz. in den begin ne van deze eeuw gedaan door wylen den hoog-edclcn wei-geboren lieer Johan Aegidius van Egmond<br />
van der Nyenburg ... en den hoog-emcaarden hoog-geleerden beer follannes Heyman ... Alles uil beider eigenhandige nagelaten<br />
schriften of/gemaakt in een goede order gebragt, briefs-gneyze zau/eiigeslelt en behoorlyk ter drukpersse bezorgt door Johauiws<br />
Wilhelmus Heyman, med. doet. (Leiden 1757-1758).<br />
24 De Leeuw vergist zich dus ernstig als hij schrijft: 'Uit de jaren twintig resteren ons twee belangrijke journalen. Het<br />
eerste is dat van Johannes Heyman, hoogleraar in de oosterse talen in Leiden, die Italië bezocht op weg naar hel<br />
Nabije Oosten, in gezelschap van Johan Aegidius van Egmond van der Nyenburg. Deze reis vond plaats in 1720,<br />
maar het verslag ervan werd pas in 1757/58 in twee li jvige delen uitgegeven.' (R. de Leeuw, 'Nederlanders op Grand<br />
Tour' in: idem (red.), Herinneringen aan Italië. Kunst en toerisme in de 18de eeuw (Zwolle 1984) 12.<br />
25 J. Smits, De Verenigde Nederlanden op zoek naar hel oude. Egypte (1580-1780). De traditie gevolgd en gewogen (z.pl. 1988) 26.<br />
99
Change language