Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

Professor in Leiden
Hoe een ambitieuze predikant te Smirna professor te Leiden werd
Cuper kon hem vooralsnog niet direct uit de nood helpen. Maar Heyman werd niet in de
steek gelaten. Ziekte van zijn opvolger dwong hem in Smirna te blijven om broeder Ooster-
dijk tijdelijk te vervangen. Intussen richtte Cuper aan J. van den Bergh, burgemeester van Lei­
den en secretaris van het college van curatoren van de Leidse academie, 18
een brief
(7.12.1706) om zijn protégé aan te bevelen voor de vacature in de Oosterse talen. 19
Hij maakt
de curatoren ook deelgenoot van de plannen van zijn kandidaat om gedurende een paar jaar
een studiereis te maken. Cuper meent dat Heyman bekwaam zal zijn om de boeken en hand­
schriften die Levinus Warner had verzameld en aan de Leidse universiteitsbibliotheek had ge­
schonken, te ontsluiten.
Intussen kreeg Heyman nog een slag te verwerken. Zijn kastje met oude munten en pen­
ningen, dat hij per schip onder kapitein Voshol naar de Nederlanden had gestuurd, ging op
de rede van Texel verloren. Maar er braken betere tijden aan. Al op 19 januari 1707 schrijft
Heyman zijn begunstiger dat hem het gerucht van een benoemingsprocedure te Leiden be­
reikt heeft: 'dat van seekere Heer uijt Leijden, die door desselfs vrienden aldaar goed vermo­
gen heeft, aan een onser koopluijden alhier informatie mijnent ende der oriëntaalse spraken
wegen versogt ende vervolgens ook gegeeven is. Dogh of daarop zedert yets vastgestelt is, wee-
te [ik] niet' (29.1.1707).
Een halfjaar later kan Cuper zijn gunsteling quasi en passant in een brief over nieuwe en
oude 'valse messiassen onder de Joden' meedelen (15.6.1707) dat hij had vernomen dat het
de Leidse curatoren heeft behaagd Heyman een reissubsidie van 1000 gulden toe te leggen
voor twee jaar, en dat zij bovendien van plan waren hem tot ordinaris professor in de 'oriën­
taalse talen' te beroepen.
Intussen was Heyman op reis gegaan. Van 'Scio' [Chios] meldt hij - blijkbaar nog onkun­
dig van Cupers zojuist geciteerde brief van 15 juni waarvan hij de ontvangst pas op 10 juli
1708 vanuit Damascus bevestigde - dat hem vlak na zijn aankomst op het eiland het grote
nieuws uit Leiden had bereikt:
dat de Heeren Curateuren van de Universiteit binnen Leijden mij tot het Professorschap
in de Oriëntaalse spraken bestemt hadden met vrijheit om nog 2 jaren in dese landen tot
voortsettinge der taaloeffeninge omme te reisen, nevens toelegginge van 500 gulden 's
jaars tot soulagement der reisonkosten. Ik hebbe zedert ook de eigene brief van haar Wei-
Eed. Agtbaarheden ontfangen, ende aireede beantwoort, ende die Beroepinge, hoewel in
mij selven daartoe onwaardig, in des Heeren name met dankbaarheit ende een volveerdig
gemoed aangenomen, nevens de toegestane vrijheit der 2 jaren ende toegeleide soulage­
ment der reis-onkosten. Dit alles neme [ik] mits desen de eere UWEd. Gestrenge bekent te
maken, verseekert zijnde dat met derselver hooge gunst daaraan deel gelieft te neemen.
(4.8.1707)
18 CA. Siegenbeek van Heukelom-Lamme, Album scholasticum academiae Lugduno-Batavae MDLXXV-MCMXI, (Leiden
1941) 189.
19 De brief aan Van den Bergh bevindt zich in afschrift onder de correspondentie tussen Cuper en Heyman (zie noot
9); vgl. ook P.C Molhuysen (red.), Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche universiteit LV, 8 Febr. 1662 - 8 Felnr. 1725 ('s-
Gravenhage 1920) 226.
97