Zomer 2010 - Stichting Tubereuze Sclerosis Nederland

een ontwikkelingssyndroom dat het maken van
verbindingen in de hersenen in de weg staat; er
zijn ofwel teveel, ofwel te weinig aansluitingen tussen
de verschillende onderdelen van de hersenen”,
aldus Sahin. “Bij de proeven op muizen vonden we
een overvloed aan verbindingen, in overeenstemming
met het vermoeden dat autisme veroorzaakt
zou kunnen worden door een te grote toevloed
aan zintuiglijke prikkels, en/of door een gebrekkige
filtratie van informatie”.
Sahin hoopt dat deze afwijking van de bedrading
in de hersenen gecorrigeerd kan worden door
medicatie die inwerkt op de verantwoordelijke
moleculaire route. De mTOR-route blijkt de belangrijkste
veroorzaker te zijn van verschillende stoornissen
aan de uitlopers van zenuwcellen.
Medicijnen die mTOR kunnen onderdrukken zijn
reeds goedgekeurd door de FDA (Food- and Drug
Administration, een soort keuringsdienst van
waren, vert.) Bijvoorbeeld: één van de remmers van
mTOR, het middel rapamycine, wordt gewoonlijk
gebruikt om afstoting van een getransplanteerd
orgaan tegen te gaan. Sahin is van plan om later in
het jaar een klinische proef met een rapamycineachtige
stof te doen bij ca. 50 TSC-patiënten om te
onderzoeken of deze stof de waarneming van
zenuwcellen, autisme en epilepsie kan verbeteren.
In 2008 publiceerden Sahin c.s. in Genes &
Development een onderzoek dat verwant is aan
bovenstaand onderzoek. Dit toonde aan dat wanneer
TSC1 en TSC2 geïnactiveerd werden, één hersencel
meerdere zenuwuitlopers liet groeien, wat
niet normaal is. Hierdoor werd abnormale verbinding
van hersencellen in de hand gewerkt.
Opnieuw bleek hierbij de mTOR-route betrokken te
zijn. Nadat de mTOR-werking met rapamycine
werd geremd groeiden de neuronen op de normale
manier, met slechts één uitloper per cel.
Bij een studie in het Computational Radiology
Laboratory at Children’s door Sahin en zijn collega
Simon Warfield, PhD, werd gebruik gemaakt van
dit onderzoek op muizen. De hersenen van tien
TSC-patienten werden bestudeerd, waarvan er
zeven ook autisme of een ontwikkelingsstoornis
hadden; de zes personen van de controlegroep
hadden geen stoornis. Er werd gebruik gemaakt
van een ver ontwikkeld MRI-systeem. Zij noteerden
voor de TSC-groep wanordelijke en structureel
abnormale kanalen voor de zenuwuiteinden, met
name in de visuele en sociale leergebieden in de
hersenen. De zenuwuiteinden hadden ook weinig
myeline, een vettige coating waardoor zenuwcellen
gemakkelijker elektrische signalen kunnen doorzenden.
(Bij andere onderzoeken, die gedaan werden
in samenwerking met David Kwiatkowski in
het Women’s Hospital in Brigham, bleek dat toediening
van Rapamicine de myelinevorming bij
muizen normaliseerde).
Sahin bestudeerde ook extra genen waarvan eerder
ontdekt was dat ze niet aanwezig, of dubbel
aanwezig waren bij autisten. Hij ontdekte hierbij
dat wanneer sommige van deze genen niet actief
zijn, dit zenuwcellen aanzet tot het vormen van
meerdere zenuwuiteinden. Deze abnormaliteit
blijkt te kunnen worden teruggedraaid met behulp
van rapamycine.
“Het is mogelijk dat veel van de genen die bij
autisme betrokken zijn, samenkomen in een paar
gewone routes die de bedrading van zenuwcellen
controleren”, aldus Sahin. “Zeldzame genetische
afwijkingen als TSC geven ons sleutelaanwijzingen
over mechanismen in de hersenen die ziekten in
het autistisch spectrum veroorzaken.”
Nieuwe inzichten in de neurobiologie van deze
afwijkingen kunnen er mogelijk toe leiden dat
nieuwe behandelwijzen ontwikkeld worden.
Niet alleen TSC-patiënten kunnen hiermee worden
geholpen; ook andere kwalen op het gebied van de
neurologische ontwikkeling, die veroorzaakt worden
door een tekort aan myeline of door foutieve
verbindingen van de zenuwuiteinden in de hersenen
zoals bij autisme, epilepsie of verstandelijke
beperktheid, kunnen hiermee vooruit geholpen
worden. ■
TSC Contact | zomer 2010 19