Arbeidsflexibiliteit en ontslagrecht - Wetenschappelijke Raad voor ...

106
arbeidsflexibiliteit en ontslagrecht
arbeidsmarkt. Scholing en andere reïntegratie-instrumenten kunnen voorkomen
dat werklozen in zo’n situatie terechtkomen en bevorderen dat degenen
die in zo’n situatie terechtkomen weer ‘employable’ worden. Hierdoor kan het
aantal personen dat actief op de arbeidsmarkt is als werkende of werkloze werkzoekende
toenemen. Te verwachten is dat hiervan een positief effect op de
werkgelegenheid zou uitgaan;
– effecten op de loonvorming. Of reïntegratiebeleid per saldo tot verruiming
of verkrapping van de arbeidsmarkt leidt is a priori niet te zeggen. Derhalve
kan ook over het effect op de loonvorming geen uitspraak worden gedaan.
Verdringingseffecten zijn vooral onderzocht voor instroomsubsidies en gesubsidieerde
arbeid. Over het algemeen zijn de gevonden verdringingseffecten
aanzienlijk (zie onder meer De Koning 2002b; Allaart 2002; Skedinger 1995;
Forslund & Krueger 1995). Bij scholing zouden deze effecten geringer kunnen
zijn voor zover de geschoolden vacatures vervullen op deelmarkten waarop zich
vraagknelpunten voordoen. Maar hiernaar is weinig onderzoek gedaan en voor
zover er onderzoek is, levert dit geen hard bewijs dat scholing van werklozen de
aansluiting tussen vraag en aanbod verbetert (zie De Koning 2001 voor een overzicht).
Om de uiteindelijke effecten op de macro-economische productie, productiviteit
en werkgelegenheid te bepalen zou gebruik moeten worden gemaakt van een
algemeen-evenwichtsmodel, waarin dan ook bijvoorbeeld de financiering van
het beleid en de gevolgen van de uitgaven aan uitkeringen meegenomen zouden
moeten worden. Het enige voorbeeld dat we kennen van een dergelijke benadering
is een studie van Jongen, Van Gameren en Graafland (2000), waaruit slechts
geringe effecten van scholing en andere activerende maatregelen op de macroeconomische
uitkomsten naar voren komen. Om alle relevante economische
mechanismen te kwantificeren dienen echter vele veronderstellingen te worden
gemaakt die maar zeer ten dele empirisch onderbouwd kunnen worden.
Een alternatieve benadering waarbij kwantificering van de mechanismen in de
economie en de arbeidsmarkt vermeden kan worden, is een cross-sectieanalyse
over landen. Als mag worden aangenomen dat spill-over-effecten klein zijn,
kunnen uit een eventuele samenhang tussen macro-economische grootheden en
scholingsinspanningen ten aanzien van werklozen, conclusies worden getrokken
over de effecten van scholing van werklozen op de macro-economische ontwikkeling.
Er zijn ook geaggregeerde effectstudies waarbij gebruik wordt gemaakt
van gepoolde tijdreeksgegevens van regio’s binnen een land.
De Koning (2001) geeft een overzicht van geaggregeerde effectstudies naar het
actief arbeidsmarktbeleid. Aangevuld met enkele recentere studies (De Koning en
Van Nes 2002; ministerie van szw 2003) is dit een totaal van 26 studies met
vooral studies uit Duitsland, Nederland en Zweden, alsmede studies op basis van
gegevens over de oecd-landen. De resultaten zijn wisselend. Er zijn zes studies
die significant gunstige effecten laten zien op geaggregeerde grootheden als werk