Gezondheidsprofiel Groningen 2010 - GGD Groningen

Openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGz).
De OGGz-doelgroep bestaat uit mensen met geestelijke problemen, die gezien hun omstandigheden
zorg of opvang nodig hebben, maar er geen of onvoldoende gebruik van maken. Een deel van deze
mensen kan als zorgmijder worden omschreven. Soms kunnen deze mensen zelf geen hulpvraag
stellen, slecht contact onderhouden met reguliere zorgverleners of tussen wal en schip vallen binnen
het reguliere ondersteuningsaanbod. Gemeenten zijn mede verantwoordelijk voor de openbare
geestelijke gezondheidszorg (OGGz). De meeste Groninger gemeenten hebben een OGGz-meldpunt.
Hier kunnen organisaties en instellingen, maar ook burgers, hun zorgen melden over personen die zorg
nodig hebben. De geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg zijn verantwoordelijk voor het
behandelen van individuele (psychiatrische) patiënten. Deze taken overlappen elkaar. Daarom zijn
goede afspraken nodig om te komen tot zorgketens zodat deze doelgroep van sociaal kwetsbare
mensen beter ondersteund kunnen worden. Op het moment dat een melding bij een OGGz-team
binnenkomt, inventariseert de OGGz-medewerker of betrokkene bekend is bij een zorgverlener.
Wanneer de betrokkene geen lopend hulpverleningscontact heeft, probeert de OGGz-medewerker
contact te leggen met de betrokkene en/of diens omgeving. De OGGz-medewerker brengt de situatie
in kaart en inventariseert ter plaatse de problemen. Daar waar de betrokkene contact mijdt zal de
OGGz-medewerker actief contact proberen te krijgen. Omdat het vaak om langdurige problematiek
gaat, wordt de betrokkene veelal verwezen naar een hulpverlenende instelling die hem kan
ondersteunen in het vinden van oplossingen voor zijn of haar problemen. Door de OGGz-netwerken
werden verschillende manieren van registratie gebruikt. Daarom zijn de aantallen OGGz-cliënten per
gemeente onderling moeilijk vergelijkbaar. Uit een inventarisatie over het kalenderjaar 2009 blijkt dat
in de provincie Groningen 1650 personen in beeld waren en dat komt neer op een gemiddelde van 2,9
OGGz-gevallen per 1.000 inwoners. In de loop van 2010 is door GGD Groningen een nieuw
registratieprogramma in gebruik genomen. Daarmee kunnen OGGz-coördinatoren hun cliënten
uniform registreren. Hierdoor kunnen in de toekomst vergelijkbare kengetallen beschikbaar komen.
5.4.6. Dwangmaatregelen in de psychiatrie (BOPz)
De Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPz) regelt gedwongen opname en
behandeling van mensen van 12 jaar en ouder die lijden aan een psychiatrische ziekte. Grofweg kan
een onderscheid gemaakt worden tussen een inbewaringstelling (IBS) en een rechterlijke machtiging
(RM). Een IBS is een openbare orde maatregel waarbij de burgemeester op basis van de verklaring
van een psychiater iemand in een psychiatrische instelling kan laten opnemen. Iedereen die vindt dat
iemand gevaar veroorzaakt, kan dit melden aan de politie of een medische zorgverlener en vragen om
een opname. Een IBS is drie weken geldig. Een RM duurt veelal een half jaar of langer.
Er is een aantal voorwaarden voordat iemand gedwongen opgenomen kan worden. Er moet sprake zijn
van een psychiatrische ziekte die gevaar veroorzaakt. Dat kan zijn gevaar voor de patiënt zelf of
gevaar voor een ander. Verder dient de patiënt niet vrijwillig te willen meewerken aan een alternatieve
behandelvorm. Een dwangmaatregel moet de laatste mogelijkheid zijn en dat betekent dat andere
behandelvormen moeten zijn overwogen of uitgeprobeerd. De aanvraag voor een gedwongen opname
gebeurt officieel door de officier van justitie namens het openbaar ministerie. Soms gebeurt dat op
verzoek van familie of een wettelijk vertegenwoordiger omdat zij zich ernstig zorgen maken over de
persoon voor wie een dwangmaatregel wordt aangevraagd. Een onafhankelijk psychiater (niet bij de
behandeling van een patiënt betrokken) moet altijd vooraf een onderzoek instellen. Indien deze
psychiater van mening is dat een dwangmaatregel nodig lijkt, wordt een geneeskundige verklaring
geschreven. De rechter spreekt vervolgens met de betrokkene of diens advocaat en kan dan een
rechterlijke machtiging afgeven. Er is geen mogelijkheid om in hoger beroep te gaan tegen deze
beslissing. De rechter volgt in 90% van de gevallen het advies van de psychiater. In de afgelopen jaren
is er sprake van een forse toename in dwangmaatregelen.
In figuur 5.4.8. is het aantal IBS in de gemeente Groningen over 25 jaar weergegeven. Vooral na de
introductie van de wet BOPz in 1994 was er een duidelijke stijging van IBS. In het tabellenboek tabel
5.4.6.a, 5.4.6.b en 5.4.6.c staan het aantal IBS en RM naar gemeente van afgifte en naar
woongemeente van de patiënt.
Gezondheidsprofiel Groningen 2010
60