Gezondheidsprofiel Groningen 2010 - GGD Groningen

5.4.7. Suïcide
De sterfte door zelfdoding was in de afgelopen jaren vooral verhoogd in de gemeente Groningen.
Suïcide komt vaker voor bij mannen en neemt toe met de leeftijd. In onderstaande tabel staan enkele
kengetallen over het suïcidale proces. 3% van de volwassenen heeft in het voorafgaande jaar gedacht
aan zelfdoding. Een poging tot zelfdoding wordt jaarlijks door 0,75% van de volwassenen
ondernomen. Ongeveer 1 op de 7 suïcidepogingen komt in beeld bij de spoedopvang in een
ziekenhuis. Om en nabij 1 op de 10 suïcidepogers wordt jaarlijks opgenomen in een ziekenhuis.
Het feitelijk aantal ziekenhuisopnames in de provincie Groningen is iets hoger dan de landelijke
referentiecijfers (zie tabellenboek tabel 5.4.4.a).
Tabel 5.4.5. Zelfdoding in perspectief
Gezondheidsprofiel Groningen 2010
Aantal
in Nederland
per jaar
Aantal per jaar
geëxtrapoleerd naar
provincie Groningen
Verhoudingsgetal
per suïcide
per jaar
Geslaagde zelfdoding (CBS) 1.470 57 1
Poging tot zelfdoding opname ziekenhuis 9.200 355 6,3
Poging tot zelfdoding consult ziekenhuis 14.000 545 9,5
Poging tot zelfdoding (Nemesis, 2007) 94.000 3.650 64
Gedachten aan zelfdoding (Nemesis, 2007) 410.000 15.900 280
Volwassen bevolking (CBS) 12.465.000 444.900 8480
Vergeleken met andere Europese landen is de Nederlandse suïcidesterfte relatief laag. In Nederland is
het risico op suïcide in de afgelopen 20 jaar met 10% gedaald. Het risico op suïcide is verhoogd bij
psychiatrische problemen (depressie, schizofrenie, alcohol- en drugsverslaving), relatieproblemen en
sociaal-economische tegenslag (financieel, werk).
Suïcidaal gedrag wordt verklaard door het optreden van verlieservaringen en hoe een persoonlijkheid
daarmee omgaat. Mensen die gevoelig zijn voor verlieservaringen, beperkte probleemoplossende
vaardigheden hebben en neigen tot hopeloosheid, zijn kwetsbaarder voor suïcide. De neiging tot
suïcidaal gedrag wordt geleidelijk ingebed in de persoonlijkheid. Uit onderzoek onder jongeren (van
Heeringen, 2007) blijkt dat het gemiddeld 30 maanden duurt van de 1 e gedachte aan suïcide tot de 1 e
poging. De omgeving merkt suïcidale gedachten vaak in een laat stadium op en pas na een 1 e poging
wordt suïcidaal gedrag bespreekbaar. Na een 1 e poging neemt suïcidaal gedrag meestal af maar bij een
deel van deze mensen eindigt een suïcidaal proces met een geslaagde suïcide. Op lange termijn
overlijdt ongeveer 10% van de suïcidepogers door een geslaagde zelfdoding. Professionele
begeleiding van suïcidepogers kan het suïcidaal proces in gunstige zin beïnvloeden. In de meeste
gevallen van zelfdoding is sprake van voorafgaande contacten met de geestelijke gezondheidszorg. Bij
diegenen die vlak voor de zelfdoding onder behandeling waren in de GGz, heeft meer dan de helft
ruchtbaarheid gegeven aan de wens er een einde aan te willen maken.
Suïcide preventie kan worden onderscheiden in universele preventie, selectieve en geïndiceerde
preventie (Trimbos instituut 2007). Universele preventie omvat onder andere publieksvoorlichting en
verlagen van drempel om hulp te zoeken bij psychische problemen. Ook het versterken van
beschermende factoren (familieverbanden, bevorderen zelfbeeld, integratie, deelname sociale leven,
culturele waarden) vermindert de kans op zelfdoding. Het verminderen van toegang tot bepaalde
middelen (vuurwapens, gevaarlijke medicatie) is een belangrijke universele maatregel.
Selectieve preventie richt zich op het ondersteunen van risicogroepen (jeugdtrauma, psychiatrische
problemen, alcohol- en druggebruik). Een belangrijke voorwaarde is het trainen van intermediairs
(docenten, zorgverleners) in identificatie en signalering van personen met een hoog risico. Door de
GGD Groningen wordt, na een (ernstige poging tot) zelfdoding bij een scholier, een
ondersteuningsaanbod aan de school gedaan met als doel andere kwetsbare leerlingen te begeleiden.
Ook begeleiding van nabestaanden bij gecompliceerde rouw valt onder selectieve preventie. In de
provincie Groningen wordt, na een geslaagde zelfdoding, de huisarts van betrokkene geïnformeerd
door de GGD en gewezen op de mogelijkheid van rouwbegeleiding voor nabestaanden.
Geïndiceerde preventie richt zich op het verlenen van zorg na een zelfmoordpoging. Het gaat om
spoedeisende hulpverlening na een suïcidepoging. Het verdient aanbeveling dat zorginstellingen die
regelmatig met suïcidepogers in contact komen (spoedopvang ziekenhuis, doktersdienst, crisisdienst
GGz en verslavingszorg) richtlijnen opstellen voor de gewenste behandeling en het borgen van nazorg.
63