Gezondheidsprofiel Groningen 2010 - GGD Groningen

7.6. Binnen- en buitenmilieu
Het binnenmilieu heeft grote invloed op de gezondheid. Door bronnen binnenshuis is de binnenlucht
meestal meer verontreinigd dan de buitenlucht. Lucht is een belangrijke route van blootstelling.
Gemiddeld verblijven mensen 70% van de tijd in hun eigen huis. De meeste mensen zijn maar 10%
van de tijd buiten. Zowel in de zomer als in de winter worden veel mensen ziek door het binnenmilieu.
Dit komt onder andere door straling afkomstig van radioactieve stoffen in bouwmaterialen in bodem
onder de woning. In de winter is er binnen vaak onvoldoende luchtverversing. Om verontreinigingen
en warmte van binnen naar buiten af te voeren zijn goede ventilatievoorzieningen nodig. Maar deze
blijken verre van optimaal te zijn.
De GGD Groningen heeft het binnenmilieu van woningen, kinderopvang en scholen onderzocht in
steekproeven. Het bleek dat in vrijwel alle gebouwen factoren aanwezig zijn die ongunstig kunnen zijn
voor de gezondheid. Het gaat om onder andere geluid van ventilatiesystemen en om verontreinigingen
in binnenlucht en in vloerstof. Ongewenst hoge concentraties zijn gemeten van fijnstof, vluchtige
organische stoffen en vlamvertragers.
In de provincie Groningen heeft 28% van de huizen een geiser. Vier procent heeft een geiser zonder
afvoer naar buiten. In de gemeente Groningen komt dat met 7% het meest voor. Geisers zonder afvoer
lozen hun verbrandingsgassen in de binnenlucht. Ventilatie kan de concentratie afvalgassen
verdunnen. Het gaat om onder andere koolmonoxide (kolendamp), stikstofoxiden, formaldehyde
(spaanplaatgas) en fijnstof. Uit metingen is gebleken dat in de praktijk de concentraties vaak zeer hoog
oplopen, tot een niveau dat 50 maal hoger dan toegestaan in de buitenlucht. Dit is ook het geval bij
goed onderhouden geisers. Het aantal acute slachtoffers is beperkt maar de verbrandingsproducten
verergeren luchtwegklachten bij personen met gevoelige luchtwegen. Zelfs geisers mét een afvoer
veroorzaken gezondheidsrisico’s, vooral in luchtdichte huizen met mechanische afzuiging. De
verbrandingsgassen kunnen uit de luchttoevoer stromen. Het ministerie van VROM stimuleert daarom
vervanging door gesloten systemen.
Fijnstof bestaat uit zwevende deeltjes in de lucht die een gevaar voor de gezondheid vormen (VTV
2010). In Nederland overlijden jaarlijks ruim 2.000 mensen enkele dagen tot maanden eerder door een
tijdelijke verhoging in de concentratie fijnstof (www.rivm.nl/milieuportaal). Het gaat vooral om
ouderen en mensen met hart-, vaat- of longaandoeningen. Ook chronische blootstelling aan fijnstof
heeft invloed op de gezondheid, mogelijk zelfs meer dan tijdelijke verhogingen van de
fijnstofconcentratie. Uit resultaten van Amerikaans onderzoek kan, onder bepaalde aannames, worden
berekend dat Nederlanders een verminderde levensduur hebben van ongeveer 1 jaar door langdurige
blootstelling aan fijnstof (Knol en Staatsen, 2005; Pope et al., 2009).
Volgens de EU mag de daggemiddelde concentratie fijnstof niet meer dan 35 dagen per jaar hoger zijn
dan 50 µg/m3. Deze norm is in 2008 in Nederland alleen zeer plaatselijk overschreden, bijvoorbeeld
langs drukke straten of snelwegen, in de buurt van op- en overslagbedrijven en in grote stallen.
Ozon dringt bij inademing door tot in de kleinste longblaasjes en zorgt zo voor prikkeling van de
slijmvliezen (VTV 2010). De meest typische klachten zijn hoesten en irritatie van de ogen. Ook
kunnen bestaande luchtwegklachten verergeren. De klachten nemen toe als de hoeveelheid ozon en de
duur van de blootstelling toenemen. In 2006 veroorzaakte de kortdurende piekblootstelling aan ozon
bijna 1.500 vroegtijdige sterfgevallen, vooral aan luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten. Het
is niet bekend of ozon de longen en de slijmvliezen blijvend kan beschadigen.
Voor blootstelling aan ozon geldt dat de Europese streefwaarde van 120 µg/m3. Deze concentratie
mag niet vaker dan 25 dagen per kalenderjaar worden overschreden. De laatste jaren heeft Nederland
geen jaar gekend waarin deze norm overschreden is.
Gezondheidsprofiel Groningen 2010
87