Hoofdstuk 1 - Hitte.nu

42 Zes graden
terugtrok en op verschillende momenten vrijwel helemaal
verdween.
Aan de grenzen van wat tegenwoordig Tsjaad, Nigeria en
Kameroen is, strekte zich over de zuidelijke Sahara een gigantisch
meer uit, met een oppervlakte van meer dan 350.000
km 2 . Bijgenaamd het Mega-Tsjaadmeer, naar het hedendaagse
overblijfsel ervan, het Tsjaadmeer, vormde deze reusachtige
binnenzee het grootste zoetwaterbekken dat Afrika de
afgelopen 2,5 miljoen jaar heeft gekend. Het zou maar iets
kleiner zijn geweest dan de Kaspische Zee, het grootste meer
van nu. Vreemde zandruggen die er vandaag de dag diep in
de woestijn eenzaam bij liggen, brengen de oevers van het
oude meer aan het licht, net als de schelpen van lang geleden
gestorven weekdieren die ooit welig tierden in het warme,
ondiepe water. Het vlakke landschap tussen de wandelende
duinen getuigt van de eroderende kracht van de golven die
hier lang geleden deinden.
Ons gezonde verstand zegt dat een gigantisch meer in zo’n
droog gebied alleen door veel meer neerslag gevoed heeft
kunnen worden, en lange-termijn-gegevens laten inderdaad
zien dat de Sahara in een tijdsbestek van vele duizenden jaren
herhaaldelijk natte en droge periodes heeft gekend. De koudste
periodes in de ijstijd vormden in de Sahara doorgaans de
droogste, terwijl de warme interglacialen er voor regen zorgden
en het leven er weer terugbrachten. Tijdens het vroege
Holoceen, 9.000 tot 6.000 jaar geleden, was de zon op het
noordelijk halfrond iets sterker dan nu, dankzij een kleine
cyclische verschuiving in de baan van de aarde om de zon. De
extra hitte verwarmde de enorme Noord-Afrikaanse landmassa
zozeer dat deze een moesson veroorzaakte, net zoals
de moesson die vandaag de dag op het Indiase subcontinent
elk jaar voor zomerregens zorgt.
Moessons zijn gebaseerd op het principe dat landoppervlakken
’s zomers sneller opwarmen dan de oceanen eromheen.
Omdat de hete lucht opstijgt in het binnenland, ontstaat
daar een lagedrukgebied dat vanaf de omringende zee