JBC 12.pdf - De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der ...

interventie. Maar zoals eerder aangegeven liggen de oorzaken van ouderenmishandeling
niet alleen op het individuele niveau van pleger en slachtoffer. Ons recente onderzoek
naar de definities van ouderenmishandeling liet al zien dat risicofactoren in de omgeving
een rol spelen. Ander onderzoek heeft dit ook aangetoond.
Seksisme?
De bevinding dat oudere vrouwen een verhoogd risico lopen op mishandeling vormde
voor een aantal onderzoekers aanleiding om ‘seksisme’ - het discrimineren van personen
op basis van hun sekse - te duiden als een van de omgevingsrisicofactoren die bijdragen
aan ouderenmishandeling. Dat lijkt een plausibele verklaring, die toch vraagt om een
tweetal kanttekeningen. Om te beginnen zijn vrouwen in absolute aantallen op oudere
leeftijd nu eenmaal in de meerderheid. Daarmee is de kans ook groter dat zij slachtoffer
worden van ouderenmishandeling. Daarbij komt dat er interactie is met een andere
risicofactor: namelijk het hebben van een hogere leeftijd. Met het stijgen van de leeftijd
neemt immers de kwetsbaarheid toe en dus ook het risico op mishandeling. Bovendien
weten we uit prevalentiestudies uit de VS en Nederland, dat vrouwen in essentie geen
verhoogd risico lopen (wanneer je corrigeert voor de cijfers 2/3 ). Het idee dat seksisme
de achtergrond vormt van ouderenmishandeling, is daarom ietwat onwaarschijnlijk,
wat niet wegneemt dat in de praktijk meer vrouwen het slachtoffer zullen worden van
ouderenmishandeling.
Leeftijdsdiscriminatie?
Een tweede omgevingsfactor die mogelijk een rol speelt is een vorm van ‘ageism’: het
discrimineren op basis van leeftijd. Leeftijdsdiscriminatie vormt de kern van mijn verhaal
vandaag. Deze omgevingsfactor hangt sterk samen met culturele normen en waarden
in onze maatschappij. Ouderen worden benaderd op een manier die sociaal-cultureel
gekleurd is. De structuren van onze samenleving, zoals het gezondheidszorgsysteem, de
sociale voorzieningen en de opleidingsinstituten zijn logischerwijs een weerspiegeling
van onze maatschappij. Zij incorporeren de normen en verwachtingen die door de
bredere maatschappij worden omarmd.
Organisatieculturen zijn ingebed in
macro-economische en politieke
Illustratie 3
structuren en dus in een bepaald
discours. Met andere woorden, deze
instituties, zoals ik ze nu in brede zin
noem, zijn een kind van hun tijd. Vanuit
die aanname wordt dit onderzoek
verricht naar de huidige kenmerken
van de maatschappij en haar instituties
en de relatie met ouderenmishandeling.
Illustratie 3 is een weergave van wat
wij noemen een verklarend, ecologisch
model dat beoogt verder te kijken dan
36