als PDF downloaden - Emis - Vito

Hoofdstuk 5
______________________________________________________________________
Bedoeld wordt hier het verminderen van de IPA-concentratie zónder dat er in de
plaats een ander toevoegingsmiddel wordt gebruikt. Verminderen mét
vervanging wordt apart behandeld.
Drukkerijen werken met een IPA-concentratie die óf door de persleverancier is
opgegeven óf die proefondervindelijk is vastgesteld. Het loont echter de moeite
om voor elke pers afzonderlijk het juiste IPA-gehalte vast te stellen. De
verdamping uit het vochtwerk varieert van pers tot pers, ondermeer afhankelijk
van de plaats in het gebouw. Ook hebben verschillende merken of types persen
en verschillende drukwerkopdrachten verschillende IPA-gehaltes nodig.
Fraai zou zijn als het IPA-gehalte van drukopdracht tot drukopdracht gevarieerd
zou kunnen worden. Bij lang niet elke opdracht is namelijk een even hoog IPAgehalte
nodig. Met genoeg ervaring zou het mogelijk moeten zijn om
bijvoorbeeld met een standaard IPA-gehalte van 7 % te draaien, en dan bij grote
volvlakken, of juist fijne lijntjes, het IPA-gehalte tijdelijk met een paar procent
te verhogen. Het gemiddelde IPA-gehalte zou zo aanzienlijk lager kunnen zijn.
In de praktijk zijn de meeste machines hier niet voor geschikt. Er wordt een
grote voorraad vochtwater automatisch op een tevoren ingesteld IPA-gehalte
gehouden. Verhogen van dit gehalte gaat meestal wel redelijk snel, maar
verlagen kan alleen door vochtwater te verbruiken en IPA te laten verdampen.
3. Geheel of gedeeltelijk vervangen IPA
Er bestaan toevoegingsmiddelen die het mogelijk maken om met lagere IPAconcentratie
of zelfs geheel zonder IPA te werken op moderne
vochtwatersystemen. Meestal zijn deze vervangingsmiddelen glycolethers. IPAgehaltes
van slechts enkele procenten zijn vaak haalbaar. In sommige gevallen is
geheel IPA-loos drukken mogelijk. De resultaten variëren sterk met de
verschillende soorten persen en drukwerkpakketten.
Er kleeft een groot bezwaar aan de IPA-vervangers. Ze vormen namelijk meestal
(per kg emissie) veel meer ozon dan IPA. Dit kan een factor 10 schelen. In zo’n
geval is dus gezien vanuit milieuoogpunt, vervanging van 1 kg IPA pas zinvol
als er veel minder dan ± 100 gram vervangingsmiddel voor nodig is. Daar waar
bijvoorbeeld van 10 naar 5 gewichtsprocent IPA wordt teruggegaan, werkt dat,
in dit voorbeeld, pas positief als er minder dan ± 1 à 1,5 gewichtsprocent
vervangingsmiddel voor in de plaats komt. (Dit is formeel niet helemaal correct,
omdat de niet-beoogde verdamping van de vervangers ook kleiner zal zijn dan
die van IPA. Het voorbeeld dient vooral ter illustratie.)
De fabrikanten van de vervangende middelen zijn nogal geheimzinnig over de
samenstelling. De vervangers worden vaak verdund met water aangeleverd. De
concentraties van de werkzame stoffen zijn zodanig dat op de veiligheidsbladen
nauwelijks informatie hoeft te worden gegeven.
Gezien vanuit milieuoogpunt heeft gehele of gedeeltelijke vervanging derhalve
pas zin als zeker is dat het ozonvormend vermogen van het substituut beduidend
minder is dan dat van de IPA die vervangen wordt. Een Frans voorbeeld van een
grote heatsetdrukkerij waar zónder IPA maar met 2 à 3 % vervangers wordt
gewerkt, moet niet zonder meer worden nagevolgd.
4. Wijzigen vochtwerk
106