Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1986 nr 3

50 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - oktober '86
Verder is het symposiumverslag opgebouwd uit losse fragmenten,
Er is weinig verband (aançebracht) tussen de verschillende
voordrachten, Ook is het verslag moeilijkleesbaar, onder
meer vanwege het "technische" karakter van een aantal voordrachten,
Voor sommige onderwerpen - bijvoorbeeld intercollegiale
toetsing - is voorkennis beslist noodzakelijk
Toch is het boek duidelijk bestemd voor een breder publiek
De waarde ervan is vooral dat het één van de weinige boeken
over kwaliteit is,waarin een breed scala van actuele onderwerpen
en problemen aan bod komt. Op dit moment is het misschien
wel het enige overzicht op de kwaliteit in de Nederlandse
gezondheidszorg, Ik hoop dat er binnenkort een meer
toegankelijk overzicht van kwaliteitsvraagstukken verschijnt.
GabriëHe Verbeek
REACTIES
Het
verzetspotentieel
van de
vrouwengezondheidsbeweging
In het vorige nummer van dit tijdschrift (jaargang 1986,nr. 2)
geeft Fred Mutsaers een discussie weer tussen Erik Heydelberg
en JozefKeulartzover het verzetspotentieel van de patiëntenbeweging,
Deze discussie lazen wij met bijzonder veel belangstelling,
omdat zijinzichtgeeft in essentiële dilemma's voor
de gezondheidsbeweging, Tijdens het lezen van het artikel
groeide onze belangstelling maar ook onze verbazing, In het
vier pagina's lange verslag van dit debat over de gezondheidsbeweging
komt het begrip vrouwengezondheidsbeweging
niet voor. Ook nauwkeurige bestudering nam bij ons de indruk
niet weg dat het fenomeen vrouwengezondheidsbeweging bij
de discussiepartners niet erg bekend is, Dit verwondert ons,
omdat de vrouwengezondheidsbeweging een veelomvattende
beweging is en omdàt ze karakteristieken heeft, waardoor de
genoemde discussie niet zonder meer te extrapoleren is naar
de vrouwengezondheidsbeweging,
De vrouwengezondheidsbeweging is ontstaan uit kritiek op
seksisme in de gezondheidszorg, vertechnoloçiserinç van me-
disch handelen en medicalisering van levensprocessen. 1 Dit
laatste heeft juist voor vrouwen verstrekkende gevolgen: zelfs
zonder ziek te zijnis het voor vrouwen nauwelijks mogelijk niet
met medisch handelen geconfronteerd te worden. De beheersing
van gezonde processen als reproductie, anticonceptie en
seksualiteit komt steeds meer in handen van de door mannen
gedomineerde medische professie, Veel vrouwen verzetten
zich hiertegen en sluiten zich bijvoorbeeld aan bij vrouwengezondheidscentra,
zelfhulpgroepen, VIDO-groepen, Vrouwen
zonder Baarmoeder, Stichting DES-Actiegroep, FINRRAGE,
Vrouwen en Medicijngebruik, Stichting Beter Bevallen, Karakteristiek
voor de vrouwengezondheidsbeweging is dat de nadruk
niet ligt op het ziek/patiënt zijn,maar op de specifieke positie
die vrouwen innemen als gebruiksters van de gezondheidszorg,
De vrouwengezondheidsbeweging staat los van de gezondheidszorg,
stelt zich kritisch op en zoekt naar alternatieven,
Door verschillende groepen worden structurele wantoestanden
van het medisch systeem aan de kaak gesteld, zoals het onterecht
verwijderen van baarmoeders, medicalisering van
zwangerschap en bevalling en het op grote schaal voorschrijven
van hormonen, zonder gedegen onderzoek naar werkzaamheid
en bij-effekten, Bijveel groepen in de vrouwengezondheidsbeweging
gaat zelfhulp, informatieverstrekking en
opvang hand in hand met actievoeren, Wanneer Heydelberg
stelt dat er bijna geen zelfhulptegenbeweging is die los staat
van de gezondheidszorg en systematische kritiek formuleert,
ziet hij duidelijk de vrouwengezondheidsbeweging over het
hoofd,
Ditbetekent niet dat de dilemma's die in de discussie tussen
Heydelberg en Keulartz aan de orde komen niet voor de vrouwengezondheidsbeweging
op gaan, Integendeel, we noemen
hiervan twee voorbeelden, Het eerste gaat over de DES-actiegroep,
Eén van de successen van deze groep is dat er een grotere
bekendheid met en meer aandacht voor het DES-probleem
is ontstaan, Tegelijkertijd schuilt hierin het gevaar dat
"DES-vriendelijke" artsen het DES-probleem naar zich toetrekken
en er bijvoorbeeld voor pleiten dat DES-dochters inhet ziekenhuis
moeten bevallen: een advies waar geen rationele argumenten
voor zijn, De DES-actiegroep is zich bewust van dit
soort "neveneffecten", Zijverzet zich hiertegen en betrekt dit in
de voorlichting aan DES-vrouwen die zich, gewapend met informatie,
kritisch en mondig opstellen in het kontakt met hun
arts."
Een tweede voorbeeld is dat zaken als menstruatie en menopauze
mede door inspanningen van de vrouwengezondheidsbeweging
uit de taboesfeer zijngehaald, Ditis een positieve en
bevrijdende ontwikkeling voor vrouwen, Tegelijkertijd is het
de basis geworden voor het afzetten van geneesmiddelen, De
farmaceutische industrie brengt onder het motto" eindelijk kun
Je er nu over praten" een scala preparaten op de markt voor
deze .vrouwenklachten". Het spreekt voor zich dat de vrouwengezondheidsbeweging
deze ontwikkeling niet toejuicht.
De vrouwengezondheidscentra leveren kritiek op de medischtechnische
"oplossingen" en zoeken naar alternatieven die het
streven naar "macht over eigen lijf' kracht bij zetten,
Elke tegenbeweging heeft onbedoeld onderdrukkende neveneffecten,
ook de vrouwengezondheidsbeweging ontkomt
hier niet aan, Het kenmerk van een goed functionerende tegenbeweging
is ons inziens dat zij zich dit dilemma constant realiseert.
Men moet zich steeds afvragen wat de onderdrukkende
en wat de bevrijdende aspecten van elke strategie ofhandeling
zijn, De vrouwengezondheidsbeweging geeft regelmatig blijk
van dit bewustzijn doordat zijniet blijven steken inbelangenbehartiging,
noch in individuele hulpverlening al dan niet in alternatieve
sfeer, Zijkomt met concrete actiês, gebaseerd op een
feministische analyse, 3
. De vrouwengezondheidsbeweging heeft een groot verzetspotentieel,
omdat de medicalisering voor vrouwen zich verder
uitstrekt dan alleen het ziek/patiënt zijn,Ziek zijnis een tijdelijk
lot,maar vrouw-zijneen permanent "lot",'