Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1986 nr 3
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1986 nr 3
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1986 nr 3
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8 <strong>Tijdschrift</strong> voor <strong>Gezondheid</strong> <strong>en</strong> <strong>Politiek</strong> - oktober '86<br />
biologische<br />
w.o.<br />
erfelijke<br />
factor<strong>en</strong><br />
fysieke<br />
omgeving gezondgezond-<br />
heids- middel<strong>en</strong>heids-<br />
zorg voorzi<strong>en</strong>ing<br />
toestand systeem<br />
maatschappelijke<br />
omgeving<br />
leefwijz<strong>en</strong><br />
Het ontbrek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> duidelijke<br />
oriëntatie op (sociale) ongelijkheid<br />
komt in de nota tot uiting in het gehanteerde<br />
gezondheidsmodel. Dat di<strong>en</strong>t<br />
(p. 19) "...als kader voor het in kaart<br />
br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van onderlinge sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>...".<br />
En dat doet het nou juist niet.<br />
Het model beschrijft <strong>en</strong> vormt e<strong>en</strong> palet<br />
van invloed<strong>en</strong>. Nerg<strong>en</strong>s biedt het<br />
inzicht in e<strong>en</strong> hiërarchie, e<strong>en</strong> onderlinge<br />
krachtsverhouding of ook maar<br />
de stroomrichting van onderlinge<br />
beïnvloeding. Veel van wat in het <strong>en</strong>e<br />
blokje van het model staat kan net zo<br />
goed in het andere blokje staan, terwijl<br />
pijltjes ontbrek<strong>en</strong> daar waar ze zeker<br />
zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> staan. Zo blijkt er uit<br />
het schema ge<strong>en</strong> verband tuss<strong>en</strong> maatschappelijke<br />
omgeving <strong>en</strong> leefwijz<strong>en</strong><br />
terwijl bek<strong>en</strong>d is dat er duidelijke verband<strong>en</strong><br />
zijn tuss<strong>en</strong> bijvoorbeeld rook<strong>en</strong><br />
drinkgedrag <strong>en</strong> sociale klasse. Ook<br />
is er ge<strong>en</strong> pijltje te vind<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> biologische<br />
factor<strong>en</strong> (man of vrouw zijn bijvoorbeeld)<br />
<strong>en</strong> maatschappelijke factor<strong>en</strong>.<br />
Terwijl toch e<strong>en</strong> paar bladzijd<strong>en</strong><br />
verderop staat "...van de bevolking in<br />
de leeftijdsgroep 15 t/m 64 jaar werkt<br />
in ons land 52%, e<strong>en</strong> perc<strong>en</strong>tage dat<br />
ver b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> het gemiddelde van alle<br />
geïndustrialiseerde land<strong>en</strong> ligt. De belangrijkste<br />
oorzaak hiervan is de beperkte<br />
deelname van vrouw<strong>en</strong> aan de<br />
officiële economie".<br />
Door deze grondfout<strong>en</strong> mist het model<br />
de dynamiek van de relaties tuss<strong>en</strong><br />
BELEID BELEID BELEID<br />
gericht op: gericht op: gericht op:<br />
- prev<strong>en</strong>tie - organisatie - middel<strong>en</strong>-<br />
- gez. bescherming<br />
- gez. facett<strong>en</strong><br />
voorzi<strong>en</strong>ing<br />
GEZONDHEIDSBELEID IN ZIJN TOTALITEIT<br />
w.o.: - integratie beleidsonderdel<strong>en</strong><br />
- institutionele struktuur als geheel<br />
- internationale aspekt<strong>en</strong><br />
de determinant<strong>en</strong> <strong>en</strong> levert dus ge<strong>en</strong><br />
adequate analyse. Dat is misschi<strong>en</strong><br />
ook de verklaring voor het feit dat de<br />
onderlinge sam<strong>en</strong>hang van gezondheidsrisico's<br />
vaak onduidelijk blijft <strong>en</strong><br />
terrein<strong>en</strong> waarop mete<strong>en</strong> prev<strong>en</strong>tie of<br />
GVOstrategieën mogelijk lijk<strong>en</strong>, overbelicht<br />
word<strong>en</strong>. Ook in de concrete beleidsaanbeveling<strong>en</strong><br />
leidt het ontbrek<strong>en</strong><br />
van sociale ongelijkheid tot te globale<br />
strategieën. Wellicht is het voor<br />
bepaalde groep<strong>en</strong> zo dat de "wet van<br />
de afnem<strong>en</strong>de meeropbr<strong>en</strong>gst" van<br />
zorgvoorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> niet opgaat. Nu<br />
wordt echter uitgegaan van e<strong>en</strong> gelijke<br />
verzadigingsgraad voor de gehele bevolking<br />
terwijl anderzijds gewez<strong>en</strong><br />
wordt op de opvall<strong>en</strong>de verschill<strong>en</strong> in<br />
de gezondheidstoestand. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is<br />
duidelijk, dat m<strong>en</strong> de toegankelijkheid<br />
van veel voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> voor bepaalde<br />
groep<strong>en</strong> (allochton<strong>en</strong>, laag geschoold<strong>en</strong>)<br />
slecht k<strong>en</strong>t.<br />
Vrag<strong>en</strong> zonder antwoord<strong>en</strong><br />
Tot zover de meest in het oog spring<strong>en</strong>de<br />
onvolkom<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> van het gehanteerde<br />
gezondheidsmodel. De nota<br />
2000 roept ook vrag<strong>en</strong> op. De grote<br />
vraag is in welke mate de voorgestelde<br />
verandering van de voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> t<strong>en</strong><br />
gunste van thuiszorg <strong>en</strong> eerste lijn politiek<br />
<strong>en</strong> organisatorisch haalbaar zal<br />
blijk<strong>en</strong>. In deze bestaat er reeds e<strong>en</strong><br />
grote traditie van retoriek vanuit poli-<br />
tieke onwil. Dit wordt mede gevoed<br />
door de weerbarstigheid van gevestigde<br />
professionele.<strong>en</strong> commerciële<br />
belang<strong>en</strong>.<br />
Ook is het niet precies duidelijk hoe<br />
m<strong>en</strong> tot afweging <strong>en</strong> evaluatie van<br />
nieuwe technologieën d<strong>en</strong>kt te kom<strong>en</strong>.<br />
De nota spreekt van bezinning over<br />
ethische kant<strong>en</strong> van medisch ingrijp<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> over de problematiek van "verander<strong>en</strong>de<br />
normaalwaard<strong>en</strong>" onder invloed<br />
van nieuwe beeldvorm<strong>en</strong>de<br />
diagnostiek (NMR, CT-scan etc.). Het<br />
ontwikkel<strong>en</strong> van maatschappelijke<br />
criteria blijft vooralsnog achterwege.<br />
Overig<strong>en</strong>s staat dit in schrille teg<strong>en</strong>stelling<br />
tot het str<strong>en</strong>ge evaluatie onderzoek<br />
dat GVO- <strong>en</strong> prev<strong>en</strong>tiecampagnes<br />
zou moet<strong>en</strong> beoordel<strong>en</strong>.<br />
In het licht van hetge<strong>en</strong> gezegd is over<br />
sociale ongelijkheid, vorm<strong>en</strong> de verandering<strong>en</strong><br />
in het financieringssysteem<br />
(eig<strong>en</strong> bijdrage etc.) <strong>en</strong> in de voorgestelde<br />
to<strong>en</strong>ame van het marktmechanisme<br />
aan de aanbodzijde van de gezondheidszorg<br />
e<strong>en</strong> zeer onduidelijk<br />
punt. De Nota 2000 noemt onder andere<br />
ook het in de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong><br />
ontwikkelde model van de Health<br />
Maint<strong>en</strong>ance Organisation (HMO).<br />
Ware c.s. schrijv<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> rec<strong>en</strong>t onderzoeksverslag<br />
(The Lancet, 3 mei<br />
<strong>1986</strong>) "Special provisions may be required,<br />
especially for the poor with<br />
health problems, to minimise the pos-
Change language