Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1986 nr 3
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1986 nr 3
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1986 nr 3
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Op grond van deze ontwikkeling<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> apart deel over het te<br />
voer<strong>en</strong> gezondheidsbeleid concrete<br />
aanbeveling<strong>en</strong> gedaan (bijvoorbeeld<br />
over het te voer<strong>en</strong> volumebeleid voor<br />
de voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>).<br />
Met de nota 2000lijkt op het eerste gezicht<br />
e<strong>en</strong> wedergeboorte van de sociale<br />
g<strong>en</strong>eeskunde ingeluid. Omgevingsfactor<strong>en</strong>,<br />
breder geformuleerd dan directe<br />
werking van de gezondheidszorg,<br />
staan c<strong>en</strong>traal. Collectieve voorlichting<br />
<strong>en</strong> prev<strong>en</strong>tie word<strong>en</strong> versterkt<br />
t<strong>en</strong> koste van zinloze, somsschadelijke<br />
<strong>en</strong> altijd kostbare curatie.<br />
Hygiënist<strong>en</strong> uit de vorige eeuw als<br />
Sarphati <strong>en</strong> Coronel staan juich<strong>en</strong>d op<br />
uit hun graf, om op het terrein van arbeid,<br />
educatie, milieuhygiëne <strong>en</strong> leefstijl<br />
(sam<strong>en</strong> de determinant "maatschappelijke<br />
omgeving" in de nota)<br />
betere <strong>en</strong> gelijkere kans<strong>en</strong> op gezondheid<br />
voor all<strong>en</strong> te bereik<strong>en</strong>. Op bijna<br />
natuurlijke wijze wordt zo de gang<br />
naar kliniek <strong>en</strong> medicijn vertraagd of<br />
overbodig gemaakt. Dat is, nauwelijks<br />
gechargeerd, de belofte die de nota<br />
2000 de lezer doet <strong>en</strong> die op e<strong>en</strong> aantal<br />
punt<strong>en</strong> om kritisch onderzoek vraagt.<br />
Onvolkom<strong>en</strong>hed<strong>en</strong><br />
In de eerste plaats is het de vraag hoe<br />
goed het gepres<strong>en</strong>teerde gezondheidsmodel<br />
zich le<strong>en</strong>t voor de beloofde omslag<br />
van gezondheidszorgbeleid naar<br />
gezondheidsbeleid. De te beïnvloed<strong>en</strong><br />
factor<strong>en</strong> die de gezondheidstoestand<br />
bepal<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in het model in vier<br />
clusters verdeeld: biologische' (waaronder<br />
erfelijke) factor<strong>en</strong>, fysieke omgeving,<br />
maatschappelijke omgeving<br />
<strong>en</strong> leefwijz<strong>en</strong>. Je zou verwacht<strong>en</strong> bij<br />
elk van deze determinant<strong>en</strong> e<strong>en</strong> uitgebreide<br />
risicoanalyse aan te treff<strong>en</strong> gevolgd<br />
door e<strong>en</strong> profiel van haalbare interv<strong>en</strong>ties.<br />
In de nota word<strong>en</strong> risico's van bijvoorbeeld<br />
arbeidsomstandighed<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
verandering<strong>en</strong> in het fysieke milieu<br />
echter zeer globaal aangegev<strong>en</strong>. Duidelijke<br />
prev<strong>en</strong>tieve sc<strong>en</strong>ario's ontbrek<strong>en</strong>.<br />
Anderzijds wordt er bij de determinant<br />
"maatschappelijke factor<strong>en</strong>"<br />
onderscheid gemaakt tuss<strong>en</strong> arbeidsomstandighed<strong>en</strong>,<br />
educatie, recreatie<br />
<strong>en</strong> gezin <strong>en</strong> relaties. E<strong>en</strong> analyse van<br />
risico's vindt nauwelijks plaats maar<br />
mete<strong>en</strong> wordt naar het hoofdstuk strategie<br />
doorgegaan.<br />
In de paragraaf educatie gaat het<br />
uitsluit<strong>en</strong>d over vorming <strong>en</strong> gezondheidsopvoeding<br />
<strong>en</strong> -voorlichting<br />
(GVO). Er wordt niet stilgestaan bij<br />
het schoolmilieu als determinant voor<br />
suïcide, werkloosheid, alcohol- <strong>en</strong><br />
druggebruik, <strong>en</strong> de kwaliteit van de<br />
arbeid, waarvoor wordt opgeleid. Elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
die verder In het rapport stuk<br />
voor stuk word<strong>en</strong> aangeduid als gevaarlijke<br />
tr<strong>en</strong>ds of bepal<strong>en</strong>de factor<strong>en</strong><br />
voor de gezondheidstoestand van<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>. In de nota 2000 is de school<br />
louter e<strong>en</strong> milieu voor de vorming van<br />
gezondheidsbesef. De paragraaf "arbeid<br />
<strong>en</strong> gezondheid" richt zich uitsluit<strong>en</strong>d<br />
op de gezondheidsrisico's van het<br />
"hebb<strong>en</strong>" van arbeid <strong>en</strong> stipt, ev<strong>en</strong>als<br />
in de rest van de nota de gezondheidsrisico's<br />
van werkloosheid <strong>en</strong> arbeidsongeschiktheid<br />
slechts terloops aan.<br />
De <strong>en</strong>ige concrete strategie is ook hier<br />
GVO binn<strong>en</strong> het bedrijf (in het kader<br />
van de AREO wet) <strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de bedrijfsgezondheidszorg.<br />
Opvall<strong>en</strong>d bij de opsomming van<br />
maatschappelijke factor<strong>en</strong> is het ontbrek<strong>en</strong><br />
van die terrein<strong>en</strong> waarop GVO<br />
<strong>en</strong> prev<strong>en</strong>tie k<strong>en</strong>nelijk géén voor de<br />
hand ligg<strong>en</strong>de strategieën zijn, maar<br />
waarvan, de gezondheidsbedreig<strong>en</strong>de<br />
kant<strong>en</strong> wel bek<strong>en</strong>d zijn. De integratie<br />
van allochtone groep<strong>en</strong>, de kwaliteit<br />
van huisvesting <strong>en</strong> woonomgeving, de<br />
mate van deelname aan maatschappelijke<br />
voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> de gezondheidsrisico's<br />
van niet deelnem<strong>en</strong> aan<br />
het arbeidsproces zoals drank- <strong>en</strong><br />
<strong>Tijdschrift</strong> voor <strong>Gezondheid</strong> <strong>en</strong> <strong>Politiek</strong> - oktober '86 7<br />
foto: Ine van d<strong>en</strong> Broek<br />
drugsgebruik, psychische problematiek<br />
etc. kom<strong>en</strong> niet aan de orde. Grote<br />
afwezige in het gehanteerde gezondheidsmodel<br />
is daarmee e<strong>en</strong> operationalisering<br />
van sociale ongelijkheid in<br />
de zin van ongelijke kans<strong>en</strong> op gezondheid.<br />
Daardoor blijft het op dat<br />
terrein bij, kris kras door de Nota verspreide,<br />
constatering<strong>en</strong> als:<br />
allochton<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> meer drugs.<br />
lager geschoold<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> meer ongevall<strong>en</strong>.<br />
in de laagste sociaal-economische<br />
klasse komt meer kanker <strong>en</strong> cara<br />
voor.<br />
vrouw<strong>en</strong> gaan vaker naar de dokter,<br />
maar lev<strong>en</strong> langer dan mann<strong>en</strong>.<br />
Turkse <strong>en</strong> Marokkaanse kinder<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grotere kans op brandwond<strong>en</strong>.<br />
Opvall<strong>en</strong>d is dat er op dit terrein, met<br />
uitzondering van het befaamde Amsterdamse<br />
vergelijk<strong>en</strong>d buurtonderzoek,<br />
nog nauwelijks Nederlands onderzoek<br />
gedaan is.
Change language