BURGERSCHAP - Nationaal Onderwijsmuseum

Vlijt en naarstigheid in Schenkman’s boekje Weer wat moois voor kinderen, 1850
bedacht zijn, dat de eerbiedige
erkentenis van een alles besturend
Opperwezen de banden der maatschappij
versterkt, en daarom op
alle mogelijke wijzen in de harten
der vaderlandsche jeugd behoort
te worden ingedrukt.’ 12
Van der Palm was de eerste die de functie Agent van
Nationale Opvoeding aanvaardde. Hij moet zich content
gevoeld hebben met de religieuze component in zijn
opdracht. Hij is de auteur van Nederlands eerste kinderbijbel,
die maar liefst uit 24 delen bestond. Bij de invoering
van de nationale onderwijswetgeving ging de
overheid behoedzaam te werk, ook ten aanzien van
de kerken. Deze kregen in 1806 een brief toegestuurd,
waarin de nieuwe situatie werd uitgelegd. Nu inleiden
in de eigen geloofstraditie op school niet meer mogelijk,
zelfs onwenselijk was, dienden kerken dit zelf ter hand
te nemen voor hun eigen lidmaten. A. van den Ende,
Van der Palms opvolger, benadrukte echter dat
christelijk onderwijs in de school belangrijk bleef
en zelfs onmisbaar was voor de zedelijke opvoeding:
‘Mogen de verbeterde
schoolinrichtingen, onder den
Goddelijken zegen, de vruchten
dragen, die dezelve schijnen te
beloven, dan zal er de toenemende
zedeloosheid in ons vaderland door
worden tegengegaan, en in de harten
der volgende geslachten door worden
geplant en aangekweekt zuivere
beginselen van Christelijke en alle
maatschappelijke deugden.’ 13
Religie was niet alleen belangrijk omdat deze de inhoud
van de moraal hielp te bepalen, maar juist ook om
kinderen te leren omgaan met andersdenkenden. Net als
nu, was er een diversiteit aan geloofsrichtingen. Na de
BURGERSCHAPSVORMING DECEMBER 2008 | LESSEN 4 19