Reformatie in de zestiende eeuw was er de gereformeerde kerk als dominante kerk, na 1813 aangeduid als Nederlandsch-Hervormde kerk. Katholieken bleven echter een substantieel deel van de Nederlandse bevolking uitmaken. Daarnaast waren er kleinere groeperingen als remonstranten, luthersen, doopsgezinden en joden. Het was de taak van de school de verdraagzaamheid tussen de verschillende groepen te helpen bevorderen. Dit is na 1820 regelmatig benadrukt in de schoolstrijd toen voorstanders van de openbare gemengde school, ten strijde trokken tegen hen die afzonderlijke scholen voor de verschillende gezindten wensten. P. Hofstede de Groot was zo’n fervente verdediger van zulk openbaar onderwijs: ‘Nu zijn de lagere scholen de eenige plaatsen van verbroedering voor het meerder deel der natie. Gaat men, volwassen zijnde, ieder bij voorkeur met zijne geloofsgenooten verkeeren en ieder naar zijn eigen kerkgebouw: als kind heeft men toch met kinderen van andere belijdenissen Literatuur Bakker, N., Noordman, J. & Rietveld-van Wingerden, M. (2006). Vijf eeuwen opvoeden in Nederland. Idee & praktijk 1500-2000. Assen: Van Gorcum. Boekholt, P.Th.F.M. & Booy, E.P. de (1987). Geschiedenis van de school in Nederland vanaf de middeleeuwen tot aan de huidige tijd. Assen/ Maastricht: Van Gorcum. Booy, E.P. de (1977). De weldaet der scholen. Het plattelandsonderwijs in de provincie Utrecht van 1580 tot het begin der negentiende eeuw. Utrecht: sn. Cunnigham, H. (1995). Children & Childhood in Western society since 1500. London/New York: Longman Hofstede de Groot, P. (1844). Zijn afzonderlijke scholen voor de verschillende kerkgenootschappen noodig of wenschelijk? Groningen: Scholtens. Hoorn, I van (1907). De Nederlandsche schoolwetgeving voor het Lager Onderwijs, 1796- 1907. Groningen: Noordhoff. Knippenberg, H. & Pater, B. den (1988). De eenwording van Nederland. Schaalvergroting en integratie sinds 1800. Nijmegen: SUN. Lenders, J. (2007). Prijsvragen en hun betekenis voor het onderwijs. Lessen, 2 (1), 4-13. Miedema, S. (2006). Levensbeschouwelijk leren samenleven: een godsdienspedagogische balans. In S. Miedema & G. Betram- Troost (red.). Levensbeschouwelijk leren samenleven. Opvoeding, identiteit en ontmoeting. Zoetermeer: Meinema. Rietveld-van Wingerden, M. (1992). Voor de lieve kleinen. Het jeugdtijdschrift in Nederland 1757-1942. Den Haag: NBLC. omgegaan en hen in de school als menschen leeren kennen en liefhebben.’ 14 Tot slot De aandacht voor burgerschapsopvoeding de laatste twee decennia lijkt in meerdere opzichten op de discussie, die twee eeuwen geleden werd gevoerd. Vermeende teloorgang van goede zeden, de roep om morele opvoeding en de pluriformiteit in religies waren toen en zijn nu ook belangrijke ingrediënten. Het kweken van verdraagzaamheid zag men in 1800 als een pedagogische opdracht en twee eeuwen later is dat niet veel anders. Wel is dit laatste een grotere uitdaging geworden. Had men in 1800 nog alleen te maken met het Jodendom als niet-christelijke religie, waarvoor ook prompt een uitzonderingssituatie werd geschapen, 15 nu is het aantal niet-christelijke religies flink toegenomen. Het is dan ook een uitdaging voor de 21ste eeuw dit gegeven op een positieve manier te benutten, zodat kinderen goed worden voorbereid op een samenleving die niet alleen multireligieus, maar ook multicultureel is. L Rietveld-van Wingerden, M., Sturm, J. & Miedema, S. (2002). Dutch Jewish primary schools in the first half of the nineteenth century: education between modern politics and religious aspirations. History of Education Review, 31 (2), 16-29. Stilma, L.C. (2002, 2de druk). Van kloosterklas tot basisschool. Een historisch overzicht van opvoeding en onderwijs in Nederland. Baarn: HB Uitgevers. Noten 1 Miedema, 2006, 18-23. 2 Van Hoorn, 1907, 225. 3 Lenders, 2007, 9-10. 4 De Booy, 1977; Boekholt & De Booy, 1987, 92-95. 5 Stilma, 2002, 63-65, 71. 6 Cunnimgham, 1995, 121-122. 7 Rietveld-van Wingerden, 1992, 175. 8 Van Hoorn, 1907, 8. 9 Knippenberg & Den Pater, 1988, 174-176. 10 Ibid., 135-146; Boekholt & De Booy, 1987, 95. 11 Bakker et al., 2006, 209-217. 12 Van Hoorn, 1907, 7-8. 13 Ibid., 260. 14 Hofstede de Groot, 1844, 94. 15 Rietveld-van Wingerden, Sturm & Miedema, 2003, 34-35. 20 LESSEN 4 | DECEMBER 2008 <strong>BURGERSCHAP</strong>SVORMING
De Heilige Communie. Religieuze socialisatie vindt bij uitstek in de kerk plaats Religieuze burgerschapsvorming als uitdaging Over de rol van religie in het leren samen leven Ina ter Avest
Change language